Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1984, Side 11

Hér á eftir ætla ég að fjalla um FAS
og hvernig koma má í veg fyrir það
bæði á hinum ýmsu deildum sjúkra-
húsa svo og hvernig sé hugsanlega
bezt að miðla þeirri þekkingu sem
fyrir hendi er um þetta alvarlega
mál til almennings.
A meðgöngudeild
Þar tel ég að geðhjúkrunarfræðing-
ur eigi mikilvægt erindi hvað varðar
stuðning og ráðgjöf. Hann getur
gert það með því að bjóða upp á
viðtöl þar sem konan fengi svör við
þeim ótal spurningum sem alltaf
koma upp þegar von er á barni.
Samkvæmt eigin reynslu og annarra
tel ég þennan þátt geysilega þýð-
ingarmikinn. Það að geta talað við
öruggan aðila með alhliða þekk-
ingu og að fá að tjá sig um það sem
manni liggur á hjarta er mjög mikil-
vægt. Ef einhvers staðar er hægt að
tala um samspil á milli sálar og
líkama þá er það einmitt í með-
göngu. í sambandi við FAS á með-
göngudeild getur geðhjúkrunar-
fræðingur útbúið almennan spurn-
ingalista þar sem leitast væri við að
fá svör hvað áfengisneyzlu varðar.
Síðan væri hægt að skrá nákvæma
drykkjusögu. Einnig getur geð-
hjúkrunarfræðingur sem þekkingu
hefur á þessu sviði séð heilmikið
með almennri athugun og eftirliti
(observation). Þegar um mikla
áfengisdrykkju er að ræða koma
ýmis einkenni fram, t. d. andlitið
verður þrútið og uppbólgið, svo-
kallað „froðuandlit". Oftast er
einnig áberandi handskjálfti
(tremor manus) og eirðarleysi.
Þetta sjáum við strax og getum nýtt
okkur til góðs fyrir skjólstæðinginn.
Þarna er mikil nauðsyn á fræðslu
um hættuna sem er samfara áfeng-
isneyzlunni og á því að kynna FAS.
Það er áríðandi að gera bækling um
FAS. Hann þarf að vera lítill en
auðlæsilegur. Ef til vill í þrí- eða
fjórbroti og með mynd af nýfæddu
barni með FAS og öðru eldra þar
sem einkennin koma skýrt fram.
Jafnframt þessu þarf að vera mynd
af nýfæddu heilbrigðu barni til sam-
anburðar. I bæklingnum þarf að
vísa til niðurstaðna úr rannsóknum
og tilraunum og geta um helstu
atriðin sem þar hafa komið fram í
sambandi við þá vanskapandi þætti
sem drykkjan getur valdið.
Þá væri hugsanlegt að koma á sér-
stakri stuðnings- og upplýsinga-
deild þar sem verðandi mæður og
feður gætu leitað til fyrir og eftir
fæðingu barnsins.
Viðtöl við einstaklinga og þá er ég
sérstaklega að tala um stuðnings-
viðtöl eru mjög mikilvæg. Drykkju-
vandamál eru alltaf erfið viður-
eignar ekki hvað síst um tilhneig-
ingu til þess að fela drykkjusiði en
það er áríðandi að fá sem nákvæm-
asta frásögn og upplýsingar sem
fyrst til þess að hægt sé að veita
hjálp og stuðning.
I viðtali þar sem hið „læknandi við-
mót“5 er haft að leiðarljósi getum
við geðhjúkrunarfræðingar með
þekkingu okkar og reynslu orðið
góðir meðferðaraðilar. Með því að
verða góður meðferðaraðili er
nauðsynlegt að vera sífellt vakandi
fyrir sjálfum sér og hafa alltaf í
huga sjálfskönnun, sjálfsaga og
sjálfsgagnrýni. Við eigum að vinna
hlutverk okkar í anda hinna lækn-
anlegu samskipta.24
Hópviðtöl (grúppur) með öðrum
sem eiga við sömu vandamál að
stríða geta verið mjög gagnleg.
Þarna kæmi fólk saman, gæti tjáð
sig um sín vandamál og hlustað á
vandamál og hlustað á vandamál
hinna. í hópnum þyrfti að vera góð-
ur leiðbeinandi, t. d. geðhjúkrunar-
fræðingur sem bæði væri fræðandi
og styðjandi. Síðan gæti hópurinn
haldið áfram að hittast eftir fæð-
ingu barnanna með leiðbeinanda
og haldið áfram að veita hvert öðru
stuðning. Sumar konur geta alls
ekki dregið úr áfengisneyzlu sinni
án beinnar hjálpar. Þessum konum
þarf að vísa á sérhæfðar meðferðar-
deildir.
A áfengisdeildum
Þar á ég við allar deildirnar, þ. e.
göngudeild, afvötnunardeild og
eftirmeðferðardeild.
Þarna er mjög þýðingarmikið að
kynna FAS. Það þarf að gera með
góðri og mikilli fræðslu sem höfðar
til ábyrgðar einstaklingsins sjálfs og
eru geðhjúkrunarfræðingar í þýð-
ingarmikilli aðstöðu þarna vegna
sinnar víðtæku þekkingar á lyfjum
og öðrum vímuefnum. Kynna þarf
niðurstöður rannsókna og tilrauna
og segja frá öllu því sem kunnugt er
í þessum efnum. Benda þarf
drykkjusjúkum konum í meðferð á
áhættuþætti FAS og að þær geri
ráðstafanir til þess að verða ekki
ófrískar fyrr en að meðferð lokinni.
Einnig þarf að hafa í huga að benda
hinni drykkjusjúku konu á það að
geti hún stöðvað áfengisneyzluna
þegar hún verður ófrísk er hægt að
fullvissa hana um að fóstrið verði
ekki fyrir skaða eins og fyrr hefur
verið sagt í fangelsisrannsókn Sulli-
vans.25
Egó — styrk hinnar ófrísku konu
ætti að vera hægt að meta eftir því
hvernig hún ræður við þunglyndi og
kvíða, hæfileika hennar til þess að
viðhalda sambandi við fjölskyldu
og vini og úrræðahæfni hennar á
erfiðum tímum. Hvetja þarf til sam-
bands við fjölskyldu og vini. Einnig
að sækja fundi hjá A.A. og annað
það sem gæti stutt konuna og hjálp-
að henni til þess að vera ódrukkin.
A áfengisdeildum er góð aðstaða til
þess að ná til þeirra aðila sem þetta
snertir einna helst og eigum við sem
vinnum þar og almennt innan heil-
brigðiskerfisins alls ekki að láta
okkur sjást yfir þennan þýðingar-
mikla þátt. Við eigum að byrja
strax að vinna á hinum óplægða
akri og miðla fræðslu og þekkingu
okkar til þeirra sem raunverulega
eru í þörf fyrir hana.
Hina viðteknu svartsýni í meðferð
áfengissjúklinga verður að kveða
niður, sér í lagi með tilliti til þessa
áhœttuhóps.
HJÚKRUN 7« - 60. árgangur 9