Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1984, Blaðsíða 20

VonT
Anna María Frantsen ^
„Fardu yarlega rí
-þetta er sárt“ i
Sársaukavandamálið í barnahjúkrun p£
Hjá mörgum börnum er sársauki
það erfiðasta á sjúkrahúsi. Sársauki
er allt sem barninu þykir vont. Það
sýna meðfylgjandi teikningar, sem
gerðar eru af 8 og 12 ára börnum.
Foreldrar barnsins eru óttaslegnir
vegna þess sársauka sem það verð-
ur að þola og þetta bætist ofan á allt
annað sem veldur áhyggjum vegna
veikinda barnsins. Tvö dæmi sýna
hvernig sársauki barnsins eykur
spennu foreldranna:
Móðir Jórunnar segist finna til sektar-
kenndar af því að Jórunn þurfti að
gangast undir uppskurð og búa við van-
líðan á eftir. Það var hún og faðir barns-
ins sem höfðu tekið ákvörðunina fyrir
hönd þess.
Faðir Friðriks sagðist hafa verið alveg
hjálparvana er hann var í heimsókn hjá
honum daginn eftir aðgerðina. Hann sá
hvað drengnum leið illa en gat sjálfur
svo lítið gert til að hjálpa honum. Hon-
um fannst hann ætti að biðja um verkja-
lyf en fannst jafnframt að hann væri að
trufla starfsfólkið ef hann gerði það.
Starfsfólkið veit að verkir geta
verið mikið aukaálag fyrir barnið.
Við einstaka kringumstæður er
ástæða til að spyrja um heilsufars-
legar afleiðingar þegar andsvarið
verður mjög mikið. Þess vegna er
það takmark hjúkrunar að lina
sársauka.
Það eru ekki þessar „rniklu" þján-
ingar sem ég vil leggja áherslu á. Ég
vil beina athyglinni að hinum
mörgu tilvikum á sjúkrahúsum sem
við fullorðna fólkið gerum oft lítið
úr. Hjúkrun er oft ekki síður mik-
ilsverð í slíkum tilvikum.
Af tveim ástæðum vil ég beina
18 HJÚKRUN '/m - 60. árgangur
athygli að þeim tilvikum þar sem
hjúkrun veldur einnig sársauka. í
fyrsta lagi hef ég tekið eftir, þegar
börn segja að það sé svo „ægilega
vont“ að vera á spítala, þá vísa þau
oft til sérstakra hjúkrunaraðgerða.
í öðru lagi hafa börn oft sínar eigin
hugmyndir um það sem er verst af
öllu.
Fví vil ég segja frá athugunum mín-
um í sambandi við hjúkrun barna
sem þurfti að sprauta og urðu að
þola skiptingar á sáraumbúðum.
Pessi „vondu“ en nauðsynleg verk
eru líka oft vandamál hjá okkur
sem berum ábyrgð á hjúkrun.
Stundum neyðumst við til að halda
barninu þéttingsfast til að geta
sprautað eða skipt á sárum, sbr.
það sem drengur einn sagði: „Mér
líkar ekki að vera fjötraður." Oft
verður það að vera haldið föstum
eins og hluti sársaukans. Andsvar
gegn því að vera haldið getur því
verið andsvar gegn sársauka.
Viðbrögð barna við sársauka-
fullri hjúkrunaraðgerð
Til að gera grein fyrir hvernig and-
svar barna getur verið við sársauka-
fullri aðgerð vísa ég til atviks frá
barnadeild.
Óli 5 ára var á barnadeild eftir umferð-
arslys. Húð á brjósti og maga var
sködduð og búið að binda um sárin.
Kvöld eitt, er ég átti að skipta á sárun-
um, sagði Óli: „Það er búið að hreinsa
sárin.“ Ég minnti hann á að sárin væru
hreinsuð bæði kvölds og morgna, og nú
væri orðið framorðið. Óli fór að gráta
og sagði: „Getum við ekki bara verið
búin að gera það í þykistunni?" Þegar
5y PiuSe't
það var ekki hægt bað hann: „Farðu
varlega svo að það svíði ekki, gerðu það
ofsalega varlega."
Óli reynir fyrst aö koma sér undan
skiptingunni af því að það er sárt.
Þegar það tekst ekki biður hann um
að þetta verði gert án þess að það
sé sárt.
Savedra (1977) rannsakaði fimm
börn á aldrinum 6 til 9 ára með
þriðja stigs brunasár. Hún tók m. a.
eftir því að viðbrögð þessara barna
við skiptingum var nístandi grátur.
Eftir því sem affluttua húðin festist
varð sársaukinn minni á bruna-
svæðinu, en sviðinn á því svæði sem
húðin var flutt af varð meiri. Þar að
auki varð hún þess vís að þol var
mjög takmarkað gagnvart þeim
sársauka sem stóð lengi. Viðbrögð
Óla við skiptingum gátu líka bent á
að þol væri takmarkað gagnvart
sársauka sem stóð lengi. Ég athug-
aði þrjú börn á aldrinum 6 til 12 ára
sem urðu að þola margar blóðsýna-
tökur á nokkrum mánuðum, auk
þess sem þau fengu oft vökva í æð.
Börnin voru þessi: Sissel 12 ára,
Jórunn 7 ára, Trína 6 ára og Gréta
9 ára.
Tekið var blóðsýni hjá Sissel á undan
aðgerð í þvagrás. Spurningu um hvort
það hefði verið vont að vera stungin,
svaraði hún: „Þær komu inn í morgun
og tóku blóðsýni. Það var ekki mjög
vont, enda hef ég verið stungin svona
áður í læknisskoðun í skólanum. Þær
sögðu mér líka frá því í gærkvöldi. Það
var bara að snúa sér undan þegar nálin
kom. Ég fann bara pínulítinn sting."
Jórunn 7 ára sagði hið sama og Sissel
fyrstu tvær vikurnar um blóðsýnin og
vökva í æð. En þá fóru viðbrögðin að
verða önnur eins og: „Ekki halda mér“,