Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1984, Blaðsíða 12

Á geðdeildum
Þar er yfirleitt einnig mikil þörf
fyrir fræðslu um FAS. Oft eru
drykkjuvandamál samhliða öðrum
geðrænum vandamálum eins og
þunglyndi, nevrósum o. fl. Þeir sem
eru haldnir miklum kvíða eins og
við kvíðanevrósur grípa oft til
áfengis til þess að lægja kvíðann en
eru þá um leið komnir inn í víta-
hring sem ekki er svo auðvelt að
losna úr. Þó áfengið lækki kvíðann
rétt á meðan þess er neytt verður
líðanin aðeins verri á eftir.
Á öllum framantöldum deildum tel
ég þörf á vel hæfu og sérmenntuðu
starfsliði til þess að hafa forystu í
allri meðferð og fræðslu. Fyrirlestr-
ar og námskeið fyrir starfsfólk
kæmu þarna að góðum nótum og
gætum við geðhjúkrunarfræðingar
lagt þar gjörva hönd á plóginn.
Læknar og hjúkrunarfræðingar
hafa yfirleitt yfir nægri faglegri
þekkingu að ráða til þess að veita
þeim einstaklingi sem á þarf að
halda stuðning þannig að hann geti
minnkað áfengisneyzlu sína. Þessir
sérfræðingar geta einnig vegna
sambanda sinna við félagslega
þjónustu og meðferðarstöðvar fyrir
drykkjusjúka veitt hagnýta hjálp
þeim sem við erfið Iífsskilyrði búa.
/ skólum
Þar tel ég að fræðsla um þessi mál
eigi að fara fram samhliða heilsu-
fræðikennslunni. Kenna þarf líf-
færafræði kynfæranna og veita
fræðslu um það hvernig fæðing fer
fram en talsverð fáfræði hefur ríkt
um þessi mál allt fram á þennan
dag.
Skýringarmynd á starfsemi fylgj-
unnar er mjög gagnieg til þess að
útskýra á hvern hátt áfengið kemst
inn í fóstrið. Einnig er mikilvægt að
uppfræða nemendur um hin hugs-
anlegu óhagstæðu áhrif áfengis og
annarra Iyfja- og vímuefna. Hjúkr-
unarfræðingur skólans á að fræða
skólanemendur um drykkjusýki og
FAS. Fræðslan á að vera þannig að
10 HJÚKRUN '/m - 60. árgangur
hún höfði til ábyrgðar einstakl-
ingsins sjálfs og að það sé hans að
velja eða hafna. Gæta þarf þess
vandlega að fræðslan sé ekki í formi
„predikana", boða eða banna. Það
þarf að vekja áhuga unglinganna á
eigin heilbrigði og afkomenda
þeirra. Vekja athygli þeirra á því að
það sé mikið í húfi fyrir þjóðfélagið
í heild því ef allt gengur vel þá
hljótum við heilbrigt þjóðfélag og
með heilbrigðu þjóðfélagi öðlumst
við fjárhagslegan ávinning sem
aftur gæti þá nýst til betri lífskjara.
Ef aftur á móti gengur illa þá
verður þjóðfélagið sjúkt sem leiðir
til fjárhagslegra útgjalda og það
aftur til versnandi lífskjara.
Námskeið fyrír verðandi foreldra
Námskeið fyrir verðandi foreldra
eru nauðsynleg og þar er hægt að
kynna FAS og vekja athygli á hætt-
unum. Þarna er sérstaklega áríð-
andi að benda á að það er undir
báðum foreldrum komið hvernig til
tekst. Eins og áöur hefur verið
skýrt frá þá er áfengi skaðlegt bæði
fyrir sæðið og eggið. Hvað aöra
fræðslu varðar vísa ég til hugmynda
sem ég hef áður komið fram með.
Frœðsla í fjölmiðlum
Fræðsla í fjölmiðlum er afar þýð-
ingarmikil vegna þess að hún nær
svo víða. í sjónvarpi efast ég ekki
um að vel gerður og fræðilegur
þáttur um þessi mál mundi vekja
mikla athygli. I sjónvarpi og útvarpi
náum við til fjölda fólks sem yfir-
leitt les ekki um nein fræðileg mál-
efni og tel ég að stór hluti drykkju-
sjúkra sé í þeim hópi en það er
einmitt þetta fólk sem áríðandi er
að ná til og miðla því fræðslu.
Skrifa þarf góðar greinar í blöð og
tímarit og vekja athygli á þessu
mikla vandamáli.
Fræðslu um FAS þarf að taka með í
alla kennslu sem fram fer á heil-
brigðissviðinu. AUir sem hyggja á
starf innan heilbrigðiskerfisins
þurfa að vita um hættuna sem er
samfara ofdrykkju á meðgöngutíma
og þekkja einkenni FAS þannig að
þeir séu betur í stakk búnir til þess
að veita skjólstæðingum sínum við-
eigandi ráðleggingar.
í framtíðinni væri hugsanlegt og
áreiðanlega áhrifaríkt að merkja
allar áfengisflöskur þannig:
VANFÆRA KONA! ÁFENGI ER
SKAÐLEGT FYRIR BARNIÐ
PITT.
Lokaorð
Hvers vegna ég valdi þetta verk-
efni.
Geðhjúkrun er sérhæft hjúkrunar-
svið sem felur í sér geðheilsuvernd,
hún beinist að hvoru tveggja fyrir-
byggjandi og endurbætandi aðgerð-
um og vill stuðla að sem beztri geð-
heilsu fyrir samfélagið, einstaklinga
og fjölskyldur sem mynda það. Er
það þá ekki einmitt mikilvægt að
vekja athygli almennings á efni þar
sem um svo til óplægðan akur er að
ræða en jafnframt sá akur þar sem
hlutverk geðhjúkrunarfræðings
gæti orðið stórt og þýðingarmikið.2
Það að vinna að því að koma í veg
fyrir að börn framtíðarinnar fæðist
með FAS varðar þjóðfélagið í heild
og mannkyn allt.
Fóstrið er undirstaða hverrar
manneskju og því hljótum við að
hlúa að því og vernda það frá skað-
legum utanaðkomandi hættum.
Þannig stuðlum við að betra og
heilbrigðara þjóðfélagi sem leiðir til
fjárhagslegs ávinnings sem kemur
mannkyni í heild til góða með bætt-
um lífskjörum.
Þetta efni var samið 1983 á haust-
önn (okt.—des.) geðhjúkrunarnáms
í Nýja hjúkrunarskólanum.
HEIMILDASKRÁ
1 Badr F. M. and Badr R. S. 1975. „In-
duction of dominant lethal mutation in
male mice by ethyl alcohol". Nature 253:
134-136.
Framh. á bls. 43.