Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1984, Blaðsíða 31

YFIRLIT UM BRJOSTAGJOF 1970-1982
Fjöldi
barna
XXX)
500
Á brjósti:
skemur en 2 mán.
2-4 mán.
lengur en 4 mán.
1970
1975
1980
Ar
Línurit þetta sýnir fjölda barna á brjósti (í Reykjavík) á tímabilinu 1970-1982 og
hefur það verið unnið af barnadeild Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur.
Á árinu 1970 var skráð 1401 barn á brjósti á barnadeild Heilsuverndarstöðvar-
innar. Af þeim voru 69 eða tœp 5% lengur en fjóra mánuði á brjósti. 117 börn eða
8% fengu pela frá fœðingu.
Samsvarandi tölur fyrir árið 1982 á barnadeild Heilsuverndarstöðvarinnar og í
ungbarnaeftirliti heilsugœslustöðva í Reykjavík eru 1376 börn eða 96% af heild-
inni. Afþeim vortt 510 lengur á brjósti en 4 mánuði eða rúmlega 37%. 54 börn eða
4% fengu pela frá fœðingtt.
mér enn vera til staðar, að foreldrar
gefi börnum sínunt snemma graut-
mat, áður en meltingarfæri þeirra
eru nægilega þroskuð til að melta
hann.
Þeir Eggert og Bjarni komust að
þeirri niðurstöðu, að barnadauði sé
mestur á 1. og 2. aldursári, en ef
börn lifa af fyrstu 3-4 aldursárin
komist þau venjulega til fullorðins-
ára, en oft komst ekki nema um
einn þriðji þeirra barna, sem kona
fæðir, til fullorðinsára. Þá segja
þeir, að „dæmi séu til þess, að
mæður hafi misst öll þau börn sín,
sem fengu þess konar mjólk (það er
kúamjólk), en ef þær hafi hins
vegar haft eitt barn á brjósti af ein-
hverjum ástæðum, þá hafi engra
kvilla orðið vart í því og það náð
háum aldri“.
Ymsir hafa fjallað um brjóstagjöf á
Islandi á fyrri tímum. Sigríður Sig-
urðardóttir hefur nýlega ritað
ágæta samantekt um sögu þessa
máls í tímaritið „Sagnir“, 3. tbl.
Margir lærðir menn börðust fyrir
því á 18. og 19. öld, að mæður ælu
ungbörn sín á brjósti. Má þar sér-
staklega nefna séra Björn Halldórs-
son, sem skrifaði tvö hvatningarrit
um það efni. í Ferðabók Dufferins
lávarðar, sem út kom 1857, en
Dufferin ferðaðist um landið árið
áður, segir blátt áfram, „að barna-
dauðinn á íslandi sé svo mikill
vegna hinnar föstu reglu, að mæður
hætti að gefa börnum sínum brjóst,
þegar þau eru orðin 3 daga gömul
og gefi þeim kúamjólk í staðinn.
Smám saman virðast hvatningar um
brjóstagjöf hafa haft nokkur áhrif,
eða þegar á 19. öld, og árangurinn
lét ekki á sér standa.
Framtíðin
Vissulega er það svo, að aðstæður á
Islandi eru allt aðrar í dag en þær
voru á 17„ 18. og 19. öld. Á þeim
tíma var hreinlæti og hreinlætisað-
stöðu oft alvarlega ábótavant og
það er ef til vill sambland þess og
hins ranga fæðuvals, sem var megin-
orsök hins mikla ungbarnadauða.
Þessi gamla reynsla okkar íslend-
inga og árangur af hvatningu
ýmissa lærðra manna, mætti þó
vera okkur þörf upprifjun, sérstak-
lega þegar horft er til ýmissa þróun-
arlanda, þar sem ungbarnadauði er
mikill, svo og næringarskortur og
mæður hafa tilhneigingu til að gefa
börnum sínum þurrmjólk fremur en
brjóstamjólk.
Reynsla heilbrigðisstarfsmanna
bendir til þess, að mæðrum á ís-
landi gangi betur að hafa börn sín á
brjósti, afli þær sér upplýsinga um
brjóstagjöf og aðra þætti í mataræði
og meðferð ungbarna. Móður-
mjólkin er besta fæðan sem hver
móðir getur veitt nýfæddu barni
sínu. I dag er mikilvægast að hvetja
mæður til að fræðast um brjóstagjöf
og næringarþörf ungbarna til þess
að sú hagstæða þróun, sem sýnd var
á línuritinu hér að framan, haldi
áfram. □
HJÚKRUN 'U - 60. árgangur 25