Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1984, Qupperneq 15

sem þessi koma ekki fram hjá öllum
börnum og síðar verður fjallað um
leiðir til að koma í veg fyrir þau.
Sjúkrahúsdeyfð:
Þetta er hugtak sem notað hefur
verið um geðræn áhrif á börn við
langvarandi dvöl á sjúkrahúsi. Þau
lýsa sér í skorti á líkamlegum, sál-
rænum og félagslegum þroska sem
stafar af mörgum óæskilegum þátt-
um sem fram koma við dvöl á
sjúkrahúsi og hefta barnið í full-
nægingu á frumþörfum sínum. Eftir
að ungbarnadauði á sjúkrahúsum
minnkaði var farið að veita ýmsum
sálrænum vandamálum athygli sem
fram komu eftir langvarandi dvöl á
sjúkrahúsi. Þessar sálrænu truflanir
Iýstu sér m. a. í lélegri félagshæfni,
geðsýki, vangefni eða börnin urðu
vandræðabörn að öðru Ieyti. Upp
úr 1933 var farið að rannsaka
hvaða þættir orsökuðu þessar trufl-
anir hjá börnum sem sett voru á
stofnanir á fyrsta ári. Rannsókn-
irnar leiddu í Ijós tvo meginorsaka-
valda: skort á áreitni og fjarveru
móður (7 [33]). Allar þær rann-
sóknir sem gerðar hafa verið á
stofnanabörnum og börnum við
ýmsar aðstæður hafa vissulega Ieitt
til aukinnar þekkingar og úrbóta á
meðferð barna. Þær sýna einnig hve
nauðsynlegt þekking og menntun
starfsfólks á sjúkrahúsum er og
hvað ábyrgð þess er mikil og fjöl-
þætt, bæði er varðar barnið sem
einstakling og þjóðfélagið sem það
lifir í.
Fyrirbygging sjúkrahús-
vistunar
Sjúkrahúsdvöl virðist hafa mjög
misjöfn áhrif á börn. Margt kemur
þar til, svo sem aldur þeirra, dvalar-
tími, sjúkdómurinn, fyrri reynsla
þeirra, aðbúnaður og margt fleira.
Við innlögn getur verið viss hætta á
ýmsum truflunum eins og áður var
vikið að og því yngra sem barnið er
og á erfiðara með að skilja aðstæð-
urnar, því meiri er hættan. Öll
starfsemi sem miðar að því að
koma í veg fyrir sjúkrahúsvistanir
barna, eða stytta þær, er því mikil-
væg fyrirbyggjandi aðgerð. Slík
starfsemi getur verið með ýmsu
móti. Góð fræðsla fyrir foreldra um
alla aldurshópa er nauðsynleg,
heilsugæsla þarf að vera vel skipu-
lögð (gott eftirlit), góður stuöning-
ur við foreldra ungbarna og ná-
kvæmt ungbarnaeftirlit. Kynna þarf
algengustu slysavalda, fræða um
slysavarnir og skyndihjálp og hvetja
foreldra til að leita aðstoðar sem
fyrst ef eitthvað bjátar á. Einnig er
það spurning hvort öll börn, sem á
sjúkrahús fara, þurfi á innlögn að
halda og ennfremur hvort auka
mætti dvalir heima fyrir börn sem
dvelja langdvölum á sjúkrahúsum
(7 [40] og 2 [171]). Þessi atriði og
ýmis önnur tel ég að gætu í mörgum
tilvikum komið í veg fyrir innlagnir
á sjúkrahús eða stytt þær til muna
og fyrirbyggt þannig andlegar trufl-
anir hjá börnum vegna sjúkrahús-
dvalar.
Innlögn og undirbúningur
hennar
Við getum ekki komið algerlega í
veg fyrir að börn séu lögð inn á
sjúkrahús. Þess vegna er æskilegt
að hugleiða hvernig best megi að
innlögn standa fyrir þau börn sem
óhjákvæmilega þurfa hennar með.
Misjafnt er hversu vel er hægt að
undirbúa komu barnsins. Fyrirvar-
ar eru t. d. mismunandi og aldur
barnsins skiptir Iíka miklu máli
hvað undirbúning varðar. Þá þurfa
foreldrarnir góðar upplýsingar og
verður vikið að því síðar.
Þar sem skilningur barna undir 4
ára aldri er ekki nægilega þroskað-
ur til að skilja aðstæðurnar er þeim
hættast við tilfinningatruflunum.
Þarna koma útskýringar oft að litlu
gagni. Helstu ráðin við þennan
undirbúning gætu því verið ýmsar
leikaðferðir með börnunum. Má þá
nota einfaldar sjúkrahússögur, leiki
er varða sjúkrahúsdvalir og ekki má
gleyma að taka heimkomuna inn í
myndina (8 [108]).
Börn á aldrinum 4-7 ára er hætt
við að telja sig orsök alls sem gerist
HJÚKRUN '/„ - 60. árgangur 1 3