Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1984, Blaðsíða 24

veruleg stoð og til hjálpar barni
sínu ef þeim er hjálpað til að gegna
foreldrahlutverki sínu.
Travelbee imprar á annarri skoðun:
„Sumir hjúkrunarfræðingar gefa að-
standendum sökina á að koma af stað
vandamálum. Sjúklingurinn kvartar
ekki fyrr en konan kemur í heimsókn,
og þá fer hann fram á allt mögulegt,
þ. e. aðstandendur sjúklingsins eru
vandamál... (Travelbee 1979).
Þegar um börn er að ræða heyrist
stundum sagt: „Það er svo auðvelt
að skipta á umbúðum þegar for-
eldrarnir eru ekki viðstaddir, en um
leið og annað hvort þeirra birtist
byrja lætin.“ Þá vakna spurningin:
Á barnið betra með að tjá sig þegar
foreldrarnir eru viðstaddir?
Kannski sjá þau á foreldrunum að
þeir eru hræddir og halda sjálfir að
þetta sé hættulegt?
í upphafi vék ég að því að foreldrar
geta átt í innri baráttu, þegar þeim
verður það ljóst að barn þeirra þarf
að gangast undir eitthvað sársauka-
fullt. Einnig er þeir sjá að barninu
líður illa og vita ekki hvernig þeir
geta hjálpað því. Foreldrar geta
verið þreyttir eftir alla spennuna á
undan og eftir sjúkrahúsdvölina.
Hér vil ég víkja að því, að margir
foreldrar sem ég hef hitt neituðu
því að þeir væru þreyttir fyrstu dag-
ana, en svo þyrmdi yfir þá eftir tvo
til þrjá daga. Ein athugasemd sem
oftast kom fram var að á skorti að
þeir fengju nægar upplýsingar. Ekki
var ætíð samræmi á upplýsingum
sem veittar voru eða þeir misskildu
oft það sem sagt var. „Ég var svo
yfirkomin af þreytu og þjáningum
að ég man lítið eftir því sem sagt
var við mig fyrstu dagana,“ sagði
ein móðirin. Það er alltaf erfiðast í
byrjun þar til foreldrarnir eru
orðnir kunnugir á deildinni. Sumir
þjást af sektartilfinningu, aðrir af
einmanakennd. Oft er þess getið
hve kraftarnir ná skammt. Þegar
þannig er ástatt ber starfsfólkinu að
annast barnið. Mörg okkar sem
vinnum meðal barna höfum oft
22 HJÚKRUN Vm - 60. árgangur
Pessi teikning af spruutum, sem 12 ára dreng-
ur gerdi, sýnir að börn hafa sínar eigin hug-
myndir í þessum efnum. (Sprautan er jafnstór
og handleggurinn).
fengið að finna fyrir ótta foreldra.
Stundum er eins og foreldrar geri
barnið hrætt þegar á að taka sýni,
gefa sprautu o. s. frv. Fyrstu dag-
ana finnst mörgum að þeir séu
hjálparvana og standi einir og yfir-
gefnir. Þeim sem finnst þeir nái
sambandi við starfsfólkið og fá
hjálp að koma sér fyrir, láta oft í
ljós að allt sé með felldu og vilja
gjarnan gera eins mikið fyrir barnið
og mögulegt er.
Margir eru því andvígir að foreldrar
eigi að halda barninu föstu þegar
eitthvað er gert sem veldur sárs-
auka. Röksemdin fyrir því er að
mamma eða pabbi eigi að vera
barninu til halds og trausts. Ef
móðir heldur barninu getur barnið
skilið það þannig að mamma sé
gengin í lið með starfsfólkinu á
móti barninu, sem finnst sér vera
hegnt að ástæðulausu. Hér er dæmi
um sex mánaða dreng sem á að
bólusetja.
Móðirin segist vera hrædd og ekki vilja
horfa upp á að barnið sitt verði að þola
sársauka. Hjúkrunarfræðingurinn út-
skýrði fyrir móðurinni hvernig bólu-
setning fer fram og hvernig móðirin geti
hjálpað drengnum sínum með því að
standa við höfðalag hans þannig að
hann sjái hana allan tímann. Hún er
hvött til að hjala við hann meðan á
bólusetningu stendur og leiða þannig
athygli hans frá henni. Annar hjúkrun-
arfræðingur. sem hefur talað svolítið við
drenginn, tekur hann í fangið og heldur
handleggnum kyrrum á meðan bólusett
er. Um leið og þetta er afstaðið fær
móðirin barnið og huggar það.
Sumir foreldrar kjósa frekar að fara
út á meðan aðgerðin fer fram sín
vegna eða barnsins. Móðirin í dæm-
inu hérna á undan hélt að hún gæti
ekki haldið handlegg barnsins kyrr-
um og fyndi hvernig það veitti við-
nám. En þegar hún fékk að vita
hvernig hún gæti aðstoðað barnið
sitt með nærveru sinni einni saman
kaus hún það í staðinn fyrir að fara
út. Allir foreldrar líta málið ekki
sömu augum.
Faðir 3 ára drengs vildi sjálfur halda
honum. Hann sagði: „Þegar ég held
Þorbirni er hann öruggur af því að hann
veit að ég leyfi engum að meiða hann.
Honurn finnst það ekki eins vont ef ég
held honum, því að hann veit að ég hef
gefið ykkur leyfi til að bólusetja hann
og hann treystir mér.“
í aðstæðum sem þessum ber okkur
að taka tillit til þess sem foreldrar
vilja en sjá til þess að þeir viti
hvernig halda á barninu þannig að
ónauðsynlegum sársauka verði af-
stýrt. Ef handleggnum er ekki hald-
ið alveg kyrrum er hætt við að
hörundið rispist þegar nálin er tek-
in út. Góð áætlun, gerð í samein-
ingu, og rétt leiðbeining um það
sem gera skal, léttir undir hjá báð-
um aðilum.
Ég hef áður bent á að sársauki á
hörundi veldur miklum óþægind-
um. Börn með opin sár þjást því
mikið og vilja gera hvað sem er til
að lina sársaukann, svo sem að
liggja hreyfingarlaus í rúminu. Um
leið beinist athyglin að sviðanum í
sárinu. Það er þess vegna ráðlegt að
verkjalyf, sem nota skal, sé gefið
tímanlega fyrir skiptingu á umbúð-
um til að draga úr sársaukanum.
Barnið er að sjálfsögðu hrætt og