Ráðunautafundur - 15.02.2002, Side 111

109
mjólkurkúa varpa ljósi á geijun próteins í
rúlluheyi. Þær sýna mjög jákvætt sterkt
samband á milli leysanleika og vatnsinni-
halds (þ.e. geijunarvirkni) votheys.
Geijunin keyrir fyrst og ffemst á
sykruforða votheysins (5. mynd). Rann-
sókn á sex gerðum rúlluheys sýndi að
sjáanlegt sykruhvarf var að meðaltali 109
g VLS kg-1 þurrefiiis, óháð vatnsinnihaldi
votheysins. Þetta var um 44% af heildar-
sykrum votheysins við pökkun. Ekki var
þó leiðrétt fyrir þurrefnistapi og safatapi í
vatnsríku votheyi. Sjáanlegt sykruhvarf er
mest á kostnað glukósa og sukrósa, en
magn fruktana og ffuktósa breytist mun
minna við votheysverkunina.
Orkuútreikningar benda til
þess að geijun í vatnsríku vot-
heyi sé ekki einvörðungu keyrð
áffam af sykrum heldur einnig
á formbundnum kolvetnum, þá
væntanlega hemisellulósa. í
sykrusnauðu vatnsríku votheyi
eru amínósýrur einnig nýttar
sem orkugjafar fyrir geijun (6.
mynd). Geijunarhæfni votheys
fer að nokkru eftir sláttu-
tímanum, eða réttara sagt
þroskastigi grasanna þegar þau
eru slegin. Þetta á þó fyrst og
ffemst við þegar grösin eru enn
í blaðvexti og á fyrstu stigum
kynvaxtar. Því þroskaðri sem
grösin eru því meiri er geijunarhæfnin. Þetta er talið stafa af þvi að buffervirkni í grösum
fellur með þroska þeirra. Buffervirkni hefur áhrif á getu algengustu votheysörvera til
geijunar. Þvi meiri sem buffervirknin er því minni er geijunarvirknin. Sennilega hefur
buffervirknin þó enga þýðingu fyrir geijun í vel forþurrkuðu votheyi. Að velja ákveðinn
sláttutíma til að hafa áhrif á geijunarhæfni votheys hefúr hins vegar enga hagnýta þýðingu.
Hjálparefni geta dregið verulega úr geijunarvirkni í fersku eða lítið forþurrkuðu votheyi
(<40% þe.). Það eru aðallega blöndur af maurasýru og nitursamböndum sem eru hvað áhrifa-
ríkastar. Með þessum hjálparefiium má draga úr sjáanlegu sykruhvarfi og geijunarafúrðum
eins og mjólkursýru, ediksýru, etanóli og NH3-N. Hjálparefni eru þó lítið notuð í dag við vot-
verkun í stórböggum enda fylgir þeim fyrirhöfn og kostnaður, og forþurrkun gerir þau óþörf.
VERKUNARTAP VIÐ VOTHEYSVERKUN
Markmið heyverkunar er að halda sem mest í lystugleika og fóðurgildi grasanna ffá slætti og
fram að gjöf. Aldrei er þó hægt að útiloka allt tap. Tap við heyverkun er tvenns konar. Annars
25 -
o
RJ = 0,53
20 - o
6. mynd. Hiutfall ammómumbundins N sem fall af vatnsleysan-
legum sykrum í fullverkuðu rúlluvotheyi. Byggt á gagnasafni úr
rannsóknum á Möðruvöllum.