Orð og tunga - 26.04.2018, Page 9

viii Orð og tunga
stöðu viðskeytanna tveggja með tilliti til orðmyndunar, merkingar og
notkunar.
Í annarri grein Margrétar Jónsdóttur segir frá orðinu kýrskýr sem
hefur vissa sérstöðu í orðaforðanum bæði orðmyndunar- og merk-
ingarlega. Orðið merkir ýmist ‘heimskur’ (eldri merkingin) eða ‘(afar/
mjög) skýr/greinilegur/greinargóður’ (yngri merkingin).
Matteo Tarsi segir frá myndun og sögu orðsins lögregla. Hann
færir rök fyrir því að orðasambandið að halda uppi lögum og reglu liggi
þar til grundvallar og rekur orðið til Konráðs Gíslasonar. Matteo lýsir
þró un inni hvað varðar orðmyndun og merkingu og setur hana meðal
ann ars í samhengi við tökuorðið pólití. Hann rökstyður að orðið lög-
reglu maður hafi verið stytt í lögregla og að síðar hafi lögregla einnig
fengið merkinguna ‘lögreglustofnun’.
Grein Stefanie Bade fjallar um rannsókn sem hún gerði á viðhorf-
um Íslendinga til þeirra sem tala íslensku með erlendum hreim.
Stefanie beitti hulinsprófi (e. verbal guise technique) til að finna viðhorf
hinna íslensku þátttakenda. Rannsóknin leiddi margt for vitni legt í
ljós. Meðal annars benda niðurstöður hennar til þess að Íslendingar
gefi fólki jákvæðari einkunnir fyrir persónueinkenni (t.d. sjálfstæð,
greind, aðlaðandi o.fl.) ef þeir tengja hinn erlenda hreim þess við
nálæg („vestræn“) lönd heldur en þegar hreimurinn er talinn tengjast
Austur-Evrópu og Asíu.
Stefnt hefur verið að því að birta í Orði og tungu ritdóm um nýlega
orðabók eða annað viðamikið orðfræðilegt eða málfræðilegt verkefni
í hverjum árgangi eða því sem næst. Að þessu sinni skrifar Helga
Hilmisdóttir ritdóm um Íslenskt orðanet Jóns Hilmars Jónssonar sem
var opnað á vefnum á síðari hluta árs 2016. Eins og Helga segir í rit-
dómnum er hér um að ræða margþætt verk með ógrynni upp lýsinga
um orðasambönd í íslensku og um íslenska málnotkun.
Frá og með 18. árgangi var tekinn upp sérstakur þáttur, Málfregnir,
aftast í tímaritinu sem ætlaður er styttri greinum um hagnýtta íslenska
mál fræði. Ágústa Þorbergsdóttir segir í þessu hefti frá ritröðinni Íð-
orða rit Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Ágústa
hefur stýrt ritröðinni frá upphafi og átt samvinnu við höfunda og rit-
stjóra úr röðum fræðimanna í viðkomandi sérgreinum. Íðorðaritin eru
í senn prentuð og aðgengileg á vefnum. Fram kemur í grein Ágústu
að háskólanemar séu helsti markhópur þeirra íðorðarita sem komin
eru út í ritröðinni.
Þeim áfanga var náð 2017 að allir árgangar Orðs og tungu frá upp-
hafi eru nú aðgengilegir á Tímarit.is, vef Landsbókasafns Íslands –
tunga_20.indb viii 12.4.2018 11:50:26