Orð og tunga - 26.04.2018, Side 92

Margrét Jónsdóttir: „Glasið brotnaðist, amma.“ 81
B mjókka/mjókkast ryðga/ryðgast blómga/blómgast stríkka
a. X mjókkaði e-ð X blómgaði e-ð X stríkkaði e-ð
b. X mjókkaði X ryðgaði X stríkkaði
c. X mjókkaðist X ryðgaðist X blómgaðist
Dæmin sýna að ekkert er algilt. En umfram allt sýna þau áhrifamátt
-st í tiltekinni merkingu.
4.3 Niðurstaða
Ekki verður séð að st-viðskeytið hafi hvorki breytt neinu um breyt ing-
armerkingu na-sagna né þeirra sem enda á -ga/-(k)ka. Sé almenna regl-
an sú að st-viðskeytið hafi ekki nein áhrif á merkinguna þá vaknar sú
spurning hvernig á því standi að það skuli hafa bæst við fyrirliggjandi
viðskeyti. Það er meðal þess sem rætt verður í næsta kafla.
5 Myndunarleg staða -st gagnvart -na-
5.1 Hlutverk viðskeyta og fjöldi
Hlutverk viðskeyta sem og annarra aðskeyta er í flestum tilvikum
nokk uð ljóst: að skila sérstakri merkingu við orðmyndun. Staða við-
skeytis eða raunar afstaða þess gagnvart beygingarendingum er svo
annað mál. Og þar sem sögn eins og t.d. brotnast er upprunalega
mynd uð með tveimur viðskeytum þarfnast málið sérstakrar athug-
unar. Umræðan hér á eftir varðar því jafnt orðmyndun sem beygingu.
Fyrsta spurningin er auðvitað sú hvers vegna na-sagnir með breyt-
ingarmerkingu hafi fengið annað viðskeyti sömu merkingar, bætt því
við og þar með endurtekið merkinguna. Haspelmath (1993:298) segir
að slíkt gerist þegar hið upprunalega sé óreglulegt og/eða óvirkt en
um viðbótina gildi hið gagnstæða. Þetta er nákvæmlega það sem gerst
hefur hjá (sumum) na-sögnum; það sama á raunar líka við hjá (sum-
um) sögnum sem enda á -ga/-(k)ka. Þetta þarfnast þó nánari skoðunar.
Í umfremdartakmörkun (e. redundancy restriction) Lieber (2004:160–
166) er gert ráð fyrir því að tvö viðskeyti sömu merkingar bætist ekki
við eina og sömu rótina. Þrátt fyrir að tvö viðskeyti geti haft hagnýtt
gildi segir hún að greinilegt sé að mál forðist slíkt. Fram kemur að
undantekningar frá þessu séu ekki mjög margar.
Fræðilega séð er ekki útilokað að orð hafi tvö viðskeyti sem bæði
tunga_20.indb 81 12.4.2018 11:50:43