Morgunblaðið - 23.03.2018, Blaðsíða 20

Starf forstöðumanns Snorrastofu er óskastarf Bergs
Þorgeirssonar. Hann hafði áður rekið starfsþjálf-
unarstaðinn Örva í Kópavogi en var í framhaldsnámi í
Gautaborg þegar hann sá starfið í Reykholti auglýst.
Þar sameinaðist rekstur og fræðastörf. Hann er nú að
draga fram drögin að doktorsverkefni sínu sem hann
varð að leggja til hliðar þegar hann fékk starfið. Vonast
til að ljúka því innan ekki of langs tíma.
Snorrastofa var stofnuð árið 1995 sem menningar-
og miðaldasetur í Reykholti. Tenging þess við nafn
Snorra Sturlusonar segir mikið um viðfangsefni þess.
Bergur var ráðinn fyrsti forstöðumaður setursins á árinu 1998 og fagn-
ar því tuttugu ára starfsafmæli á þessu ári um leið og hann heldur upp á
sextugsafmæli sitt og fagnar mikilvægum áföngum í starfi Snorrastofu.
Doktorsritgerðin tekin fram
FORSTÖÐUMAÐUR Í 20 ÁR
Tákn Turninn við
Reykholtskirkju.
20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. MARS 2018
irnir sem Snorri fékk frá Noregi
hafi verið tilsniðnir og einungis
þurft að setja húsin saman í Reyk-
holti.
Bergur segir að útgáfa ritsins sé
mikilvægur þáttur í því verkefni að
fá heillega mynd af Reykholti á tím-
um Snorra en það hafi einmitt verið
markmið Reykholtsverkefnisins
sem unnið hefur verið að í nærri
tuttugu ár.
Reykholtsverkefnið er þverfag-
legt. Þar leggur fjöldi fræðimanna
til efni og taka þeir tillit til rann-
sókna hver annars en spyrja sam-
eiginlegra spurninga. „Þetta er ef til
vill stærsta þverfaglega verkefni á
sviði húmanískra fræða sem unnið
hefur verið að hér á landi,“ segir
Bergur.
Í annarri bók um Snorra Sturlu-
son og Reykholt, Snorri Sturluson
and Reykholt, sem Guðrún Svein-
bjarnardóttir og Helgi Þorláksson
sagnfræðiprófessor ritstýra eru
dregnar saman niðurstöður Reyk-
holtsverkefnisins. Ritið er gefið út af
Museum Tusculanum Press í Dan-
mörku í samvinnu við Sagnfræði-
stofnun Háskóla Íslands og Snorra-
stofu og er lokabindi verkefnisins.
Bergur segir mikinn feng að því að
fá sérhæft útgáfufyrirtæki á þessu
sviði til að gefa bókina út. Það tryggi
gæði efnisins með ritrýni og út-
breiðslu ritsins.
Í ritinu er tekið tillit til nýjustu
rannsókna og Bergur segir að þar
komi fram nýjar kenningar, meðal
annars um hlutverk Snorra í tilurð
Íslendingasagna og bókmennta-
greinarinnar í heild. Raunar er
fjallað um ævi og umsvif Snorra og
Reykholt frá ýmsum sjónarhornum.
Þriðja bókin sem er að koma úr
prentsmiðjunni þessa dagana er
fyrsta bindið af fimm í ritröð um nið-
urstöður verkefnis Snorrastofu og
fleiri aðila um norræna goðafræði.
Það fjallar um notkun á norrænni
goðfræði frá miðöldum og fram til
ársins 1830. Ritstjóri er Margaret
Clunies Ross, fv. prófessor í Sydney í
Ástralíu. Ritið er vandað, gefið út af
Brepols Publishers í Belgíu, en meiri-
hluti kostnaðarins við það er greidd-
ur af áströlskum rannsóknarsjóðum.
Nú sér fyrir endann á goða-
fræðiverkefninu því efnið í seinni
bækurnar er nánast tilbúið en ritin
munu koma út á næstu árum. Bergur
segir að síðasta heildarrit um goða-
fræði hafi fyrst komið út árið 1936.
Ýmislegt hafi gerst í rannsóknum síð-
an og því fylli goðafræðiverkefnið í
eyðu í fræðunum.
Bergur getur þess að heildarkostn-
aður við verkefnið verði um 170 millj-
ónir kr. Hann er að mestu greiddur af
erlendum rannsóknarsjóðum, beint
til fræðimanna í hverju landi fyrir sig.
Ný verkefni í undirbúningi
Snorrastofa hefur með þessum rit-
um komið að útgáfu alls um 18 bóka.
Flest ritanna eru alþjóðleg fræðirit.
Markhópurinn er fræðimenn, kenn-
arar og nemendur í miðaldafræðum
en einnig áhugafólk.
Til að koma meira til móts við al-
menning hér á landi vinnur Guðrún
Sveinbjarnardóttir að bók á íslensku
um Reykholt í ljósi fornleifa. Er þetta
samantekt úr þeim tveimur fræðirit-
um sem Snorrastofa gaf út ásamt
Þjóðminjasafni Íslands um fornleifa-
rannsóknir í Reykholti.
Starfsfólk Snorrastofu hefur ýmis
ný verkefni á prjónunum sem taka
við af Reykholtsverkefninu og goða-
fræðiverkefninu. Bergur nefnir tvö.
Annars vegar er rit um höfund-
arverk Snorra og framhaldslíf. Leit-
ast verður við að varpa ljósi á það
hversu mikilvægt hlutverk Snorra
var og er í menningarsögunni.
Hins vegar er Þingeyraverkefnið
svokallaða. Það er unnið í samvinnu
við landeigendur á Þingeyrum í
Húnaþingi og Steinunni Kristjáns-
dóttur fornleifafræðing. Snorrastofa
mun leggja af mörkum þekkingu á
miðaldahandritum þar sem klaustrin
koma við sögu og miðlun upplýsinga í
gestastofu á Þingeyrum.
Snorri kom víða við. Til dæmis
tengdist hann Þingeyraklaustri í
gegn um Styrmi Kárason ábóta þar
og síðar í Viðey. Bergur hefur áhuga
á að tengja Reykholt betur við aðra
staði sem komu við sögu Snorra, til
dæmis Odda á Rangárvöllum.
Ótalinn er þá undirbúningur að út-
gáfu á ævisögu Snorra Sturlusonar
eftir Óskar Guðmundsson á norsku.
Það er gert í samvinnu við For-
eningen Snorres venner sem eru holl-
vinasamtök Snorrastofu í Noregi.
Snorri er mikilvægur í Noregi og seg-
ir Bergur að samvinna við Norðmenn
sé mjög gefandi.
Stærsti áfangi í starfinu til þessa
& Tveimur stórum rannsóknarverkefnum á vegum Snorrastofu í Reykholti fer senn að ljúka
& Gefin eru út þrjú alþjóðleg fræðirit um Snorra Sturluson, Reykholt og norræna goðafræði
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Fræðirit Forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, var staddur í Reykholti. Við það tækifæri afhenti Bergur Þor-
geirsson honum eintök af tveimur af útgáfuverkum Snorrastofu. Þau fara í bókasafn embættisins í Bessastaðastofu.
VIÐTAL
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Í mínum huga er þetta stærsti
áfanginn í starfi Snorrastofu frá upp-
hafi. Hér eru birtar niðurstöður rann-
sókna sem lengi hafa verið stundaðar.
Það er mikilvægt að sjá fyrir endann
á þessum verkefnum og hefur áhrif á
ímynd stofnunarinnar og möguleika
hennar til að efna til nýrra verkefna,“
segir Bergur Þorgeirsson, forstöðu-
maður Snorrastofu sem er menning-
ar- og miðaldasetur í Reykholti í
Borgarfirði.
Hann vísar til þess að um þessar
mundir eru að koma út þrjú fræðirit á
ensku sem grundvallast á alþjóð-
legum rannsóknum sem Snorrastofa
hefur staðið fyrir eða tekið þátt í.
Bækurnar marka upphaf loka
tveggja stórra verkefna Snorrastofu,
Reykholtsverkefnisins og goðafræði-
verkefnisins.
Tilsniðin hús frá Noregi?
Bókin um miðaldabyggingar í
Reykholti, The Buildings of Medieval
Reykholt. The Wider Context, er
framhald útgáfu af niðurstöðum forn-
leifarannsókna sem lauk í Reykholti á
árinu 2007. Ritstjórar eru Guðrún
Sveinbjarnardóttir fornleifafræð-
ingur og Bergur. Þær leiddu meðal
annars í ljós byggingar frá tímum
Snorra Sturlusonar sem einstakar
eru hér á landi. Í bókinni er safn
greina ýmissa fræðimanna þar sem
leitað er að fyrirmyndum bygging-
anna, aðallega í Noregi en einnig í
Svíþjóð, Danmörku og á Bretlands-
eyjum.
Í bókinni og á ráðstefnunni sem
hún byggist á komu fram hugmyndir
þess efnis að húsin í Reykholti hafi
jafnvel komið tilsniðin frá Noregi
þótt Bergur taki fram að útilokað sé
að sannreyna það. Í umræðum á ráð-
stefnunni kom fram að samskonar
hús frá 13. öld eru til í Noregi með
númeruðum viðum og bendir það til
einhverskonar fjöldaframleiðslu. Því
má leika sér að þeirri hugsun að við-
Snorrastofa efnir til málþings um nýjar þýðingar eddukvæða í tilefni af
þýðingum Knuts Ødegård sem komu út í tvímála útgáfu í fjórum bindum
á árinum 2013 til 2016. Auk þess verður fagnað og vakin athygli á öðrum
þýðingum og útgáfum sem nýlega hafa komið út.
Í fyrri hluta dagskrárinnar kynna Knut og Jon Gunnar Jørgensen pró-
fessor norsku þýðinguna. Í seinni hlutanum gera Lars Lönnroth prófessor
og dr. Carolyne Larrington grein fyrir þýðingum sínum á sænsku og
ensku.
Gerður Kristný rithöfundur spjallar um endurvinnslu sína á eddukvæði
og Vésteinn Ólason prófessor flytur inngangserindi um það hvernig eddu-
kvæðin urðu heimsbókmenntir. Hamrahlíðarkórinn undir stjórn Þorgerð-
ar Ingólfsdóttur flytur þjóðlega tónlist með tengsl við fornan kveðskap.
Málþingið verður haldið í Reykholtskirkju næstkomandi laugardag, 24.
mars, og stendur frá kl. 13 til 17.30. Málþingið fer að mestu leyti fram á
íslensku.
Rætt um þýðingar eddukvæða
MÁLÞING Í REYKHOLTSKIRKJU
Eikjuvogur 29 - 104 Rvk.
s: 781-5100
Opið: Mán-fim: 12-18
fös: 12-16
VOR
2018