Morgunblaðið - 23.03.2018, Qupperneq 37

FRÉTTIR 37Erlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. MARS 2018
Optical Studio kynnir nýja
vorlínu frá Cartier.
Cartier á nú
stórglæsilega innkomu á
gleraugnamarkaðinn
eftir nokkurt hlé.
í þunnu lofti og kulda. Fjöldi þeirra
sem komist hafa alla leið upp á topp
er ekki svo ýkja mikill.
Stærsta fjall heims
Þótt verulega vanti á að hann nái
lengst út í geim frá jörðu stendur
alltént eftir að með sína 8.850 metra
er Everest hæsta fjall veraldar yfir
sjávarmáli. Stærsta fjall heims verð-
ur aftur á móti eldfjallið óvirka
Mauna Kea á Hawaii sé miðað við
jarðskorpuna eingöngu. Eldstöðin
rís aðeins 4.205 metra yfir sjávar-
mál en er 6.000 metrar undir sjó.
Með öðrum orðum er meira en
helmingur fjallsins neðansjávar. Því
telst Mauna Kea rúmlega 10 kíló-
metra hátt, eða stærsta fjall heims.
Eldfjall þetta er aðeins einnar
milljónar ára gamalt og varð til við
jarðskorpuhreyfingar eftir að
Kyrrahafsplatan gekk yfir jarð-
hitasvæði Hawaii. Gríðarlegur
kvikustrókur streymdi úr iðrum
jarðar og þegar gosið linnti látum
stóð Mauna Kea eftir. Síðast gaus
fjallið fyrir 4.600 árum. Það er með-
al annars frægt fyrir stærstu
stjörnufræðirannsóknarstöð heims,
sem staðsett er efst í fjallinu, en
kjarni hennar er þrjátíu metra
stjörnusjónauki sem kostaði 1,4
milljarða dollara. Þar sem fjallstind-
urinn er ofar 40% lofthjúps jarðar
og loftið einstaklega þurrt og
sjaldnast ský á himni er staðurinn
ákjósanlegur til stjörnurannsókna.
Tæknilega séð má segja að sá
sem gengur á tind Mauna Kea
standi á hæsta bletti heims. Þangað
er afar auðveldur gangur og finnst
fæstum tiltökumál enda stærir sig
enginn af því klifri. Í leiðinni er
Mauna Kea hæsta eldfjall heims. En
vegna hnattlögunarinnar eru svæði
við miðbaug sem teygja sig hærra
til lofts, eins og til að mynda hitt
óvirka eldfjallið, Chimborazo í
Ekvador, miðað við jarðarmiðju.
Þetta fjall er ekki einu sinni hæst í
Andesfjöllunum en nýtur þess að
vera aðeins eina gráðu suður af mið-
baug jarðar. Er tindur þess 21 millj-
ón fet yfir jarðarmiðju. Everest sit-
ur 28 gráður norðan við miðbaug,
eða þriðjung leiðarinnar til norður-
pólsins, og kemst ekki á lista yfir 20
hæstu tinda jarðar sé miðað við hæð
fjalla frá jarðarmiðju.
Ísfell nær lengst til lofts
Uppruni nafns Chimborazo þykir
óljós. Fræðingar segja það samsett
úr tveimur orðum; schingbu sem
þýðir konur í fornu máli Cayapa-
indjána og razo. Útkoman úr því er
„Snækonur“ en meðal íbúa í grennd
fjallsins gengur það einróma undir
nafninu Urcorazo, eða „Ísfell“. Að
sögn mannfræðinga hefur Chimbo-
razo verið talið heilagt frá því löngu
áður er Kólumbus sigldi til Mið-
Ameríku. Nýtur það enn sömu lotn-
ingar „vegna nálægðarinnar við
Guð“ og hina heilögu anda. Þótt
mun léttara sé að klífa Chimborazo
en Everest þá hefur fjallið sínar
áskoranir. Er það um tveggja vikna
leiðangur að ná á tindinn. Mikill
jökull er efst á fjallinu og hlíðum
þess. Þar getur orðið mjög erfitt
veður og snjóflóðahætta er mikil.
Nú mun eflaust sitt sýnast hverj-
um um hæð fjalla. Í stuttu máli
telst Everest hálægast þar sem
hæð þess yfir sjávarmáli er meiri
en annarra fjalla. Eyjan Mauna
Kea er stærra fjall sé reiknað út frá
jarðskorpunni, þ.e. grunni fjallsins
og upp á topp. Fæst þá enn stærra
fjall en Everest, eða ríflega 10 kíló-
metra hátt. Munar þar rúmum kíló-
metra. Á Chimborazo komast menn
hins vegar næst guðum sínum.
Wikimedia Commons/Rdevany
Everest fjall Hæð fjallsins hefur aldrei verið sú sama í þeim tilvikum sem hún hefur verið mæld.
Reuters
Fjallganga Það er eitthvert mesta afrek fjallamennskunnar að klífa nepalska fjallið Everest.