Morgunblaðið - 23.03.2018, Page 108

Jón Agnar Ólason
jonagnar@mbl.is
Í
skýrslunni eru einnig samantektir um
stöðu hagkerfisins, umhverfismála og
þær tæknibreytingar sem eru fram-
undan. Þá eru settar fram helstu
áskoranir sem þarf að mæta til að
efla samkeppnishæfni landsins að mati
Samtaka iðnaðarins.
Ingólfur Bender, aðalhagfræðingur SI,
er meðal skýrsluhöfunda. Hann segir
markmiðið með útgáfu skýrslunnar vera
að varpa ljósi á stöðu Íslands í sam-
anburði við önnur ríki og hvaða áskoranir
það eru sem helst þarf að mæta til að
bæta samkeppnishæfnina hér á landi. „Við
viljum með þessari samantekt leggja okk-
ar af mörkum til að skapa upplýsta um-
ræðu um samkeppnishæfni landsins og um
þær leiðir sem eru til úrbóta til að bæta
stöðuna.“
Sveiflurnar meiri hérlendis
Í skýrslunni eru meðal annars settar fram
tíu áskoranir sem samtökin telja að þurfi
að mæta til að efla samkeppnishæfnina.
Ingólfur segir að þar sé efst á blaði stöð-
ugleikinn. „Það er mikilvægt bæði fyrir
fyrirtæki og heimilin í landinu að efna-
hagslegur stöðugleiki sé aukinn og hann
sé jafnframt víðtækur. Sveiflur í starfsum-
hverfi fyrirtækja m.t.t. gengis krónunnar
og launabreytinga eru langt umfram það
sem gerist í þeim löndum sem við erum að
keppa við. Ekkert iðnríki hefur gengið í
gegnum viðlíka sveiflu í raungengi krón-
unnar og hið íslenska á síðastliðnum 15
árum en raungengi krónunnar er mæli-
kvarði á þróun samkeppnisstöðu innlendra
fyrirtækja gagnvart erlendum keppinaut-
um. Þessar miklu sveiflur eru öllum erf-
iðar og koma niður á framleiðni og verð-
mætasköpun.“
Hann segir að efnahagssveiflurnar hafi
verið miklar hér á landi í samanburði við
önnur ríki. „Íslenskt efnahagslíf er mjög
sveiflukennt og mun sveiflukenndara en
þau hagkerfi sem við viljum helst bera
okkur saman við. Ástæða þess er smæðin
og einhæfni í gjaldeyrissköpun ásamt lé-
legri hagstjórn samhliða oft á tíðum mjög
óöguðum vinnubrögðum við gerð kjara-
samninga. Efnahagssveiflurnar hafa síðan
endurspeglast í sveiflukenndri krónu.“
Gengi krónunnar hækkað
Ingólfur segir að gengi krónunnar hafi
lækkað mikið eftir efnahagsáfallið 2008
sem gerði landið samkeppnishæfara m.t.t.
innlends kostnaðar. „Þannig varð landið
m.a. ódýrara heim að sækja. En hins veg-
ar hefur gengi krónunnar hækkað umtals-
vert í núverandi efnahagsuppsveiflu.
Launin hafa hækkað talsvert umfram
framleiðnivöxt og hefur sá munur verið
meiri hér á landi en hjá nálægum ríkjum.
Þó hækkun gengisins og launahækk-
anirnar séu að hluta leið til að skila efna-
hagslegri velgengni til heimilanna í land-
inu þá hefur þessi þróun skert
samkeppnishæfni þeirra fyrirtækja hér á
landi sem helst keppa við erlend. Það hef-
ur m.a. komið niður á markaðshlutdeild
þeirra og vexti útflutnings sem að hluta
má tengja við veikari samkeppnisstöðu
þjóðarbúsins í kostnaðarlegu tilliti.“ Hann
segir því mikilvægt fyrir samkeppnishæfni
Íslands að stjórnvöld og atvinnulífið noti
allar leiðir til að tryggja aukinn og víð-
tækari stöðugleika.
Sveiflur „Það er mikilvægt bæði fyrir fyrirtæki og heimilin í landinu að efnahagslegur stöðugleiki sé aukinn og hann sé jafnframt víðtækur. Sveiflur í starfsumhverfi fyrirtækja m.t.t. gengis krónunnar og launa-
breytinga eru langt umfram það sem gerist í þeim löndum sem við erum að keppa við. Ekkert iðnríki hefur gengið í gegnum viðlíka sveiflu í raungengi krónunnar og hið íslenska á síðastliðnum 15 árum.“
Samtök iðnaðarins gáfu út viðamikla skýrslu samhliða Iðnþingi
og ber skýrslan sama heiti og yfirskrift Iðnþings 2018; Ísland í
fremstu röð – eflum samkeppnishæfnina. Skýrslan sem er
hátt í 100 síður er unnin af starfsmönnum Samtaka iðnaðarins
en þar er horft til samkeppnishæfni Íslands út frá menntun,
nýsköpun, innviðum og starfsumhverfi.
Stöðugleikinn er efst á blaði
4 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. MARS 2018