Breiðfirðingur - 01.04.1987, Side 16

14
BREIÐFIRÐINGUR
kýrverð vegna prestsþjónustu við bænhúsin. Ef talið er, að
bænhús hafi verið á þeim jörðum, sem liggja undir Staðarfell
að tíundum, sem verður að telja eðlilegan skilning, þá er
sóknin nákvæmlega eins og á síðari öldum. Eitt lögbýli bætt-
ist síðar við Litla-Tunga úr landi Galtardalstungu, nú Stóru-
Tungu.
Við þessi sex bænhús er rétt að staldra nokkuð. Fyrrum
voru víða fyrir utan sóknarkirkjur bænhús og hálfkirkjur.
Ekki var munur á þeim alltaf skýr og oft voru orðin hálf-
kirkja og bænhús notuð á víxl. Skriflegar heimildir eru aðeins
til um þrjú bænhús eða hálfkirkjur í sókninni.
í Sturlungu er sagt, að maður nokkur hafi komist í bæna-
hús á Arastöðum (þ.e. Harastöðum), en ekki hlaut hann
kirkjugrið, því að hann var leiddur út og drepinn.16 Þetta er
eina forna, skriflega heimildin um það guðshús. Aftur á móti
sáust rústir þess fram á vora daga.
Óljóst virðist hafa verið um reikningsskyldu hálfkirkna
eða bænhúsa að minnsta kosti framan af. Frá um 1500 eru til
skjöl um hálfkirkjur í Galtardalstungu og Arnarbæli. Virðist
eðlilegt að telja að þá hafi hin bænhúsin fjögur verið aflögð.
Kirkjan í Galtardalstungu átti eyjar þær sem nú eru nefndar
Tungueyjar.17 einnig átti hún jörðina Litla-Galtardal. Árið
1634 var henni gefið rekaítak, þ.e. viður upp á fimm hesta
árlega af rekanum í Ófeigsfirði í Árneshreppi. Þessi viður
hefur m.a. verið til að byggja upp kofana í Litla-Galtardal.18
Til samanburðar má geta, að kirkjan á Staðarfelli átti aldrei
kot eða reka. Kirkjan í Galtardalstungu var lögð niður 1784.
Frá svipuðum tíma eða 1508 er máldagi til fyrir hálfkirkj-
una í Arnarbæli.19 Kirkjan þar átti nokkrar eyjar, sem heyra
nú undir Arnarbæli. Hennar er oftar getið á 18. öld en kirkj-
unnar í Galtardalstungu. Með konungsbréfi 27. maí 1803
var kirkjan lögð niður.20 Prestsþjónusta í hálfkirkjum var
keypt af prestum og var ákveðið hve margar messur skyldi
syngja þar á hverju ári, en uppmælingartaxti á hverri messu
var þá aðeins tvær álnir. Ekki veit ég hvað söfnuðir og
prestar segðu um að taka upp álíka fyrirkomulag, að