Breiðfirðingur - 01.04.1994, Blaðsíða 109

FÖÐURLANDIÐ RKSTA
107
togstreitu má víða finna í ljóðum Guðbjargar, sem kvartar
undan þögn kvenna um leið og hún þaggar þær niður sjálf
með því að karlkenna þær.
Mælendur í ljóðum hennar eru þó nær eingöngu konur.
Með því að yrkja í orðastað þeirra leitast hún við að gefa þeim
rödd. Utópían í ljóðum hennar, eða „vonarsjónin“ (bls. 41),
sem hún kallar svo, er vinátta kvenna og hinn sanni karlmað-
ur: faðirinn á himnum.
Það sem gefur henni þetta er skáldskapurinn, draumurinn,
svefninn - og dauðinn. Þannig felur sú „veikleikshjúfran'* sem
Finnur Jónsson sá eina í ljóðum Guðbjargar í sér vissa upp-
reisn og samfélagslega höfnun. Það er því ekki víst að ljóð
hennar séu eins „meinlaus“ og þau kunna í fljótu bragði að
virðast. Að vísu sér Guðbjörg ekki aðra möguleika en feðra-
veldi, en andstætt því sem hún býr við er það gott og á himn-
um.
1 Grein þessi er samin handa Einari Gunnari Péturssyni, og birtist fyrst í Fjölmóífar-
vfli, tileinkað Einari Gunnari Péturssyni fimmtugum. Reykjavík 1991. Er hún hér
prcntuð með lítils háttar breytingum.
2 Eitt þekktasta kvæði Guðrúnar er „Snældustólsríma", sem nokkrar vísur cru prent-
aðar úr í Rímnasafni Sveinbjarnar Beintcinssonar (Reykjavík 1966). Um Ijölda
uppskrifta af Ijóðum Guðrúnar, sjá skrár Handritadeildar Landsbókasafns. I
„Snældustólsrímu" gerir Guðrún grín að karlhctjuhugmyndum rímnahefðarinnar,
meðal annars með því að láta svo kvenlegt verkfæri sem snældustól vera hetjuna í
sínu kvæði. Svipaða aðferð skopstælingar eða paródíu notar Júlíana Jónsdóttir oft
í kvæðum sínum, en Guðbjörg Arnadóttir hins vegar aldrei. Guðrún Þórðardóttir
var systir Jóns þess á Einfætingsgili sem Guðbjörg Arnadóttir orti eftirmæli um,
en hann var á sinni tíð „kunnur hagyrðingur", sbr. Rímnasafnif), bls. xxvii.
.3 Leikritið er óprenlað, en er til í handriti á Handritadeild Landsbókasafns. Sjá Lbs.
17X4 4to. Það er athyglisvert að Júlíana sækir í kvennasjónarhorn Laxdælu þcgar
hún ræðst í að scntja fyrsta leikritið sem varðveist hefur el'lir íslenska konu. Trú
ríkjandi bókmenntahefð nefnir hún leikrit sitt eflir karlhetjunni Kjartani Olafssyni,
þótl lcikritið fjalli fyrst og fremst um sálarstríð Guðrúnar Osvífursdóttur og sé að
miklu leyti einræður hennar. 1 leikritinu hiltast elskendurnir aldrci í lifanda líll,
heldur birlisl Kjartan Guðrúrtu sem svipur eftir að hann cr fallinn og tjáir henni þá
fyrsl ást sína. Um ævi og kveðskap Júlíönu, sjá Lúðvík Kristjánsson, „Júlíana í
Akureyjum", Breilifiriiingur 1943; og ,,‘Stúlka' og höfundur hcnnar", Vcstnvna,
Rcykjavík 1981.