Breiðfirðingur - 01.05.2015, Síða 70

BREIÐFIRÐINGUR70
lestur á Ægi er ekkert sem bendir til að konur hafi stundað sjó, talað er
um og til karla innan greinarinnar í ritum sem áttu að tilheyra stéttinni
í heild sinni.29 Sjókonur þóttu annarlegar í útliti og háttum í frásögnum
eftir aldamótin 1900. Þeim var eignað kyngervi karla. Ekki er víst að
þessar sjókonur hafi þótt svo annarlegar í hugum fólks á Breiðafirði
fyrir vélvæðingu, enda margar sjókonur þekktar þar á tímabilinu og lítið
um að konur hefðu val um að sleppa róðrum.30
Kannski voru breiðfirskar konur með sterklegri líkama, sökum
starfa sinna, og gervi þeirra ekki samkvæmt ríkjandi hugmyndum 19.
aldar manna um kvenleika. Líkt og John Stuart Mill bendir á varðandi
spartverskar konur í bók sinni Kúgun kvenna má vera að ef félagsleg
tregða sé í samfélögum geti kyngervi breyst og orðið félagslega mótað
líkt og kenning Ástu Kristjönu Sveinsdóttur ber með sér.31 Hugtakið
„tregða“ sem hún notar vísar til þess að eitthvað er óhefðbundið við
samfélagið sem um ræðir. Eitthvað óvenjulegt á sér stað innan þess
sem veldur því að strúktúr samfélagsins er ekki eins og hefðir, venjur
eða ríkjandi hugmyndir segja til um. Í tilviki breiðfirskra kvenna væri
það sjósókn og samskonar störf og karlmenn unnu, líkt og rannsókn
mín leiddi meðal annars í ljós. Þar snerist lífsbjörgin að svo miklu leyti
um sjóinn að allir þurftu að kunna til verka á sjó. Af þeim sökum gæti
kyngervi þeirra hafa þótt karlmannlegt eftir að hugmyndir um hlutverk
og útlit fengu á sig skilgreindari mynd á svæðinu en fyrir þann tíma
virðast breiðfirskar konur aðeins hafa verið konur og ekkert sem benti
til þess að samtímafólki þætti þessar konur annarlegar. Þetta leiddi af
29 *Saga Flateyjarhrepps, þáttur tuttugustu aldar. Fyrri hluti, 1901-1950. Lbs. 4502
4to, bls. 64–65 og 67, Jónas Hallgrímsson: „Formannsvísur“, bls. 55 (Ægir, 01.11.1907),
Kristinn Pétursson: „Fiskimaður – Fiskimenn“, bls. 5 (Heimskringla, 15.02.1928), Þor-
steinn Vilhelmsson: „Ræða Þorsteins Vilhelmssonar skipstjóra“, bls 73–75 og fleiri dæmi
má sjá í ritum ætluðum stéttinni þar sem talað er um og til sjómanna, drengja, karla,
feðra, sona og kvennanna sem bíða heima og barna sem sakna feðra sinna, svo augljóst
er á þessu hverjir róa.
30 Ingibjörg Jónsdóttir frá Djúpadal: „Í Breiðafjarðareyjum fyrir 50–60 árum“, bls.
52–55, Lúðvík Kristjánsson: „Þegar kvenfólk sótti sjó“, bls. 18, Bergsveinn Skúlason:
Þarablöð, bls. 21–23,
31 John Stuart Mill: Kúgun kvenna, bls. 93 og Vef. Ásta Kristjana Sveinsdóttir: „Eðlis-
hyggja í endurskoðun“, bls. 1-6.