Breiðfirðingur - 01.05.2015, Side 98

BREIÐFIRÐINGUR98
í ljós að verslunarrekstur þar var ekki arðsamur nema rekið væri útibú í
Ólafsvík eða Stykkishólmi.
Fyrstu kaupmennirnir
Á fyrstu árum fríhöndlunarinnar versluðu fjórir kaupmenn í Grund ar-
firði. Störfuðu þeir mislengi á árunum 1788 til 1799. Þetta voru verslanir
Heinrichs van der Smissen (1788–1795), verslun Halls Þorkelssonar
(1788–1794), verslun Bjarna Magnússonar (1789–1797) og verslun
Dani els D. Plum (1789–1799).21
Heinrich van der Smissen rak í upphafi stærstu verslunina í Grund-
ar firði og hóf verslunarrekstur sinn árið 1788. Reksturinn var um-
fangsmikill í upphafi en árið 1792 dró skyndilega úr umsvifunum.
Farmskrá Hvidfiskens, sem var flutningaskip félagsins, sýnir að
þa ð ár ið var inn flutningur allra vörutegunda minni en áður, auk
þess sem vörutegundum fækkaði enda sendi fyrirtækið aðeins eitt
skip til landsins í stað tveggja áður.22 Það gefur vísbendingar um að
kaupstaðurinn hafi ekki staðið undir sér sem sjálfstætt verslunarsvæði;
hagnaður var lítill og takmarkaður. Í bréfi Björns Þorgrímssonar próf-
asts í Setbergi, sem hann skrifaði í júlí 1795, til Vibe amtmanns, kvart-
aði hann mjög yfir timburskorti á Snæfellsnesi og sagði ekkert timbur
hafa verið flutt til Grundarfjarðar síðustu þrjú ár. Björn leitaði í fyrstu
til Ahlmanns verslunarstjóra Heinrichs van der Smissen og fékk
þau svör að „ógerningur væri að reka verslunina í Grundarfirði með
hagnaði“. Kostnaðurinn við að halda úti einu kaupskipi væri meiri
held ur en tekjurnar af vörusölunni.23 Við þetta skapaðist vítahringur
því útvegsbændurnir þurftu timbur í báta sína. Fiskurinn var helsta
tekjulind kaupmannanna og án báta fékkst enginn fiskur, án fisksins
drógust tekjurnar saman og án timburs var ekki hægt að stunda sjósókn.
Svar Ahlmanns staðfesti að kaupmenn treystu sér vart til þess að reka
verslun í Grundarfirði. Ástæðan að þeirra mati var fyrst og fremst lítill
markaður sem stafaði af fámenni.
21 Sigurrós Sandra Bergvinsdóttir: Sveitasamfélagið lifði, bls. 8.
22 Ásgeir Guðmundsson: „Verslunin í Grundarfirði“, bls. 260.
23 Ásgeir Guðmundsson: „Verslunin í Grundarfirði“, bls. 261.