Breiðfirðingur - 01.05.2015, Side 99

BREIÐFIRÐINGUR 99
Það var ekki aðeins fámennið og tregða yfirvalda við að færa stjórn-
sýsluna til Grundarfjarðar sem olli því að staðurinn átti erfitt upp-
dráttar. Samkeppnin við önnur verslunarsvæði var líka hörð og þá
hafði náttúruleg lega Grundarfjarðar áhrif varðandi samgöngur á Snæ-
fellsnesi. Beggja megin við voru hafnir sem voru mun öflugari en
Grundarfjörður; Ólafsvík og Stykkishólmur. Ólafsvík var ein öflugasta
fiskihöfn landsins og Stykkishólmur var sláturhöfn alls Vesturlands.
Þessar hafnir háðu stöðuga samkeppni við Grundarfjörð. Ólafsvík var
mun öfl ugri útgerðarstaður en Grundarfjörður og því sóttust kaup-
mennirnir í Grundarfirði mjög eftir því að opna verslun í Ólafsvík.
Landfræðileg staðsetning bitnaði því á kaupmennsku í Grundarfirði.
Sjávaraflinn barst ekki í kaupstaðinn heldur safnaðist saman í Ólafsvík.
Kaupmaðurinn í Ólafsvík sat því á stærstum hluta aflans sem landað var
í verstöðvunum undir Jökli.
Grundarfjörður var heldur ekki sláturhöfn og því fóru bændur úr
Eyrarsveitinni með skepnur sínar til Stykkishólms og létu slátra þeim
þar. Það hafði í för með sér að iðnaðarmenn sem störfuðu í landbúnaði
settust fremur að í Stykkishólmi en Grundarfirði. Oscar Clausen setti
fram tilgátu um að það hefðu verið atvinnuskilyrðin en ekki lagaboðin
sem sköpuðu kauptúnin.24 Þetta verður að teljast nokkuð rétt túlkun,
m.a. vegna þess að það mistókst að fá iðnaðarmenn til að setjast að í
Grundarfirði. Í konungstilskipun frá því í nóvember 1786, sem kom í
beinu fram haldi af stofnun kaupstaðanna í ágúst það ár, var iðn að ar-
manna freistað og kveðið á um að „[þ]arfir handverksmenn megu vænta
sér hæfi legra náðarveitínga, vili þeir setjast að í [kaup] stöð unum“.25
Handverksmenn sem kusu að starfa og búa í kaupstöðunum nutu
skattfríðinda og máttu gerast iðnmeistarar og þjálfa lærlinga. Meist ara-
réttindin giltu innan alls Danaveldis.26 Því var óneitanlega freist andi
fyrir iðnaðarmenn að setjast að í Grundarfirði og reisa þar iðn verk-
stæði; heimildir greina frá tveimur iðnaðarmönnum sem nýttu tæki-
24 Oscar Clausen: Sögur og sagnir af Snæfellsnesi, I. bindi. Skuggsjá, [Hafnarfjörður],
1967, bls. 156.
25 Lovsamling for Island, bls. 346.
26 Lovsamling for Island, bls. 346.
SAGNFRÆÐINGAR SKRIFA UM BREIÐAFJÖRÐ