Breiðfirðingur - 01.05.2015, Blaðsíða 170
BREIÐFIRÐINGUR170
á Staðarfelli. Grein um jörðina og væntanlegan húsmæðraskóla þar er
í blaðinu Lögréttu 1. apríl, 15. tbl. 1925. Ekkert er mér kunnugt um
höfundinn, sem undirritar greinina „B. H. J.“ Greinilegt er að hann var
kunnugur Magnúsi Friðrikssyni, sem gaf jörðina til að þar yrði stofnaður
húsmæðraskóli, og er greinarhöfundur skólastofnuninni mjög hlynntur.
Þar segir: „Í eyjunum, sem undir jörðina liggja, má láta 30–40 lömb
ganga í flestum vetrum, og haustbeit (bötnunarbeit) er þar fyrir 20–30
fjár.“ Halldór E. Sigurðsson, síðar ráðherra, sem bjó á Staðarfelli á
árunum 1937–1955 skrifaði ævisögu sína og sagði í fyrra bindi, Í fóstri
hjá Jónasi, s. 140: „Sumar eyjarnar voru notaðar til haustbeitar fyrir
sauðfé“. Hér er getið um eyjabeit á Staðarfelli og þar hafa lömb Sigríðar
á Harastöðum gengið og þau hafa komið úr „bötnunarbeitinni“ einhvern
tímann undir jól. Í talmálssafni Orðabókar Háskólans er eitt dæmi um
bötnunarbeit. Björn Karel Þórólfsson, skjalavörður í Þjóðskjalasafni,
rakst á orðið í Morgunblaðinu 4. febr. 1956, flett því upp í orðabók
Blöndals, fann það ekki, en lét Jakob Benediktsson, orðabókarritstjóra,
vita um orðið. Þegar flett er upp í Morgunblaðinu þennan dag sést þar
greinin „Hrörnun eyjabúskapar Íslendinga“. Þar var viðtal við Jóhann
Jónasson, bústjóra á Bessastöðum, sem var sonur Jónasar Jóhannssonar
sem lengi bjó í Öxney. Greinin er einnig í Breiðfirðingi 15. árg. 1956
og þar stendur s. 24: „Um fjallskil á haustin höfðu margir eyjabændur
það fyrir sið að flytja fé sitt til bötnunarbeitar, sem kallað var. Gekk féð
þar í eyjunum og safnaði á tveimur til þremur vikum ótrúlega mikilli
fitu. Var það talið til hlunninda eyjajarða að þar væri góð bötnunarbeit.
Eyjabeit var oft langt fram eftir vetri, eða allt fram að hátíðum í
meðalári. Algengt var að landjarðir ætti eyjar og notuðu til beitar og
benda nöfn margra þeirra til þess, hvernig þær voru notaðar, til dæmis
Hrútey og Hrúthólmi, Lambey o. þ. h., sem víða eru á Breiðafirði.“ Hér
má bæta við, ein eyja, sem liggur undir Staðarfell, heitir Lambey og er
hún innsta eyjan á Hvammsfirði.
Loks verður hér dæmi um orðið úr seðlasafni Orðabókar Háskólans úr
Ísafold, 12. sept. 1894, s. 240. Þar er verið að auglýsa jörðina Kóngsbakka
í Helgafellssveit og þar segir: „Í eyjum þessum er … bötnunarbeit fyrir