Tímarit Máls og menningar - 01.06.2013, Blaðsíða 98

M a g n ú s B j a r n a s o n
98 TMM 2013 · 2
bandalagsins sem lægstu verðbólguna höfðu; (2) Ríkisfjármálin þurfa að vera í lagi þannig að
skuldir ríkissjóðs séu innan við 60% af þjóðartekjum eða a.m.k. nálgist það mark. Ennfremur
má halli ríkissjóðs (eyðsla umfram tekjur) ekki vera meiri en 3% af þjóðartekjum, nema um
smávægileg og tímabundin frávik sé að ræða; (3) Gengissveiflur síðustu tvö árin fyrir upptöku
evru mega ekki hafa verið meiri en 15% upp eða niður. Ennfremur má ríkisstjórnin ekki hafa
fellt gengið af sjálfsdáðum á tímabilinu; (4) Langtímavextir á lánum mega ekki vera meira en
2% hærri en í þeim þremur ríkjum bandalagsins sem lægstu verðbólguna höfðu.
Rétt er að benda á að ekki öll evruríkin uppfylla þessar kröfur í augnablikinu, þótt þau hafi
gert það við upptöku evrunnar. Það eru því f leiri Evrópuþjóðir en Íslendingar sem þurfa að taka
sig á í stjórn efnahagsmála.
14 Að falsa ríkisbókhaldið eins og Grikkir gerðu til að svindla sér inn í evrusvæðið er ávísun á
frekari vandræði. Vandamál Grikkja er skuldavandamál en ekki evruvandamál, en við upp-
töku evru geta ríkisstjórnir ekki lengur prentað peningaseðla að vild til að borga skuldir sínar.
Peningaprentun eykur ekki verðmæti sem slík heldur veldur hún verðbólgu. Með peninga-
prentun umfram hagvöxt kemst ríkið yfir eignir fólks og fyrirtækja með því að rétta þeim
pappírsseðla en fær vörur og þjónustu í staðinn.
15 Þessum málum eru gerð ítarleg skil í sérriti Seðlabanka Íslands um valkosti í gjaldmiðilsmálum
gefnu út í september 2012, og í 5. kafla The Political Economy of Joining the European Union,
Iceland’s Position at the Beginning of the 21st Century, útgefin 2010.
16 Ekki öll Evrópuríki hafa enn tekið upp evruna.
17 Því má ekki gleyma að viðskiptabankar eru ekki þjóðfélagsstofnanir eins og tryggingarstofnun,
heldur einkafyrirtæki sem hafa það að markmiði að skila hagnaði til eigendanna, alveg eins og
önnur fyrirtæki.
18 Sjá vaxtatöflur Seðlabanka Evrópu og Seðlabanka Íslands. Vitaskuld er ekkert sem „bannar“
Seðlabanka Íslands að lækka vexti á Íslandi einhliða og halda uppi sama aga í fjármálum og t.d.
Þjóðverjar hafa haft í mörg ár.
19 Krónan hefur ekki verið á frjálsum markaði síðan 2008 og afnám núverandi gjaldeyrishafta
mun valda gengisfalli krónu.
20 Kostnað við ESB-aðild þarf að greiða úr ríkissjóði og til þess þarf ríkið skatttekjur sem leggjast
á fólkið í landinu. Ef kostnaður ríkisins við núverandi landbúnaðarstyrki er látinn renna á
móti aukakostnaði af ESB-aðild þarf ekki að auka skatta, nema síður sé. Þessi kostnaður yrði
annars rúmar 20.000 kr á mannsbarn (7 milljarðar deilt með 320 þúsund íbúum). Finnar fengu
sérstaka tímabundna undanþágu frá ESB til að styrkja sinn landbúnað umfram ESB-styrkina
með fé finnskra skattborgara (fyrir utan ákvæðið um heimskautalandbúnað sem gildir um
nyrstu héruð ESB). Sænskir bændur kvörtuðu við ESB yfir að finnskir bændur fengju inn-
lenda ríkisstyrki umfram ESB-styrkina, sem skekkir samkeppnisaðstöðu því vörur beggja eru
seldar á sama markaði. Ríkisstyrkir til sumra og annarra ekki eru almennt ekki leyfðir innan
ESB. Ljóst má því vera að aðild að ESB mun innan nokkurra ára aðlögunartíma draga stórlega
úr útgjöldum íslenskra skattborgara til landbúnaðar og sérstaklega til „eigenda“ mjólkur- og
kindakvóta sem þiggja 10 milljarða á ári (100 þúsund kr. á ári á hverja 4ra manna fjölskyldu),
en á móti kemur kostnaður við ESB-aðild sem að stórum hluta rennur til landbúnaðarins (pen-
ingagreiðslur í hringi á einföldu máli).
21 Sjávarútvegi eru gerð ýtarleg skil í 7. kafla „The Political Economy of Joining the European
Union, Iceland’s Position at the Beginning of the 21st Century“.
22 Finnar og Svíar mættu verðlækkunum á landbúnaðarafurðum með hagræðingu í landbúnaði,
og býlum hjá þeim fækkaði en þau stækkuðu, sem reyndar er tilhneiging alls staðar í Evrópu.
23 Rétt er þó að minna á aftur að ESB, sem m.a. tolla- og landbúnaðarbandalag, hefur ákveðnar
innflutningstakmarkanir á sínum ytri landamærum, þótt innri markaðurinn sé frjáls.
24 Sjá t.d. 5 kafla í The Political Economy of Joining the European Union, Iceland’s Position at the
Beginning of the 21st Century, http://dare.uva.nl/en/record/349694.