Skessuhorn - 03.06.2015, Blaðsíða 36

36 MIÐVIKUDAGUR 3. JÚNÍ
Hann er borinn og barnfædd-
ur Breiðfirðingur. „Ég er fæddur í
Flatey og bjó þar til sex ára aldurs.
Þá flutti ég hingað í Hólminn með
foreldrum mínum og hef verið hér
síðan,“ segir Pétur Ágústsson skip-
stjóri og útgerðarmaður í Stykkis-
hólmi. Hún er af Suðurlandi. „Ég
er frá Baugsstöðum í Flóa þar sem
rjómabúið er. Þar var ég heimasæta.
Ég ólst upp í grennd við Knarrarós-
vita og brimið á suðurströndinni,“
segir eiginkona hans Svanborg Sig-
geirsdóttir. Hún er kennari, hús-
móðir og hefur staðið með manni
sínum í öllum þeirra atvinnurekstri.
Óhætt er að segja þau Pétur og Svan-
borg séu sannir frumkvöðlar. Mikið
vatn hefur runnið til sjávar síðan þau
hófu sinn búskap í Stykkishólmi árið
1970 með tvö rúm, hálfa kommóðu
og örlítið í sparimerkjum. Á starfs-
ferli sínum hafa þau rutt brautir bæði
í sjávarútvegi og ferðaþjónustu. Þau
hafa eignast tvo syni, tvær dætur og
hóp barnabarna. „Strákarnir fæddust
1970 og 1973. Svo komu stelpurnar
1979 og 1981,“ segir Svanborg. Nú,
45 árum eftir að þau gengu í hjóna-
band, standa þau á tímamótum. Við
settumst niður á dögunum með Pétri
og Svanborgu og rifjuðum upp feril-
inn. Það verður þó aldrei tæmandi.
Til þess að gera honum skil þyrfti að
skrifa heila bók.
Strauk úr sveitinni
og fór á sjó
Á seinni árum hafa þau hjón helst
verið kennd við ferðaþjónustufyr-
irtækið Sæferðir sem stundar eink-
um siglingar á Breiðafirði. Þetta
er þó aðeins hluti af þeirri marg-
brotnu athafnasemi þar sem þau
hafa átt aðkomu. Þegar litið er yfir
farinn veg er þó eitt sem er sameig-
inlegt því flestu. Það tengist haf-
inu. Þetta kemur ekki á óvart í ljósi
þess að Pétur er sjómaður í húð og
hár. „Ég hef verið úti á sjó frá því
ég var smástrákur. Ég var reynd-
ar skikkaður í sveit í Hrísarkoti og
var þar einn vorpart en tolldi ekki.
Einn daginn labbaði ég bara hingað
heim og fór á sjóinn. Þar lauk minni
sveitamennsku þar til ég kynntist
Svanborgu. Hún var úr sveit og þá
varð maður að sýna sig fyrir tengda-
pabba og hjálpa til við bústörf eins
og heyskap,“ segir Pétur og brosir.
„Fimmtán ára gamall byrjaði ég á
sjó og þá á reknetaveiðum og ætl-
aði að vera kokkur þar. Ég fór svo
í Stýrimannaskólann þegar ég hafði
aldur til og lauk þaðan farmanna-
prófi 1967. Nítján ára gamall varð
ég skipstjóri. Þá var ég með bát hér
í Stykkishólmi á sumrin á meðan
ég var að klára Stýrimannaskólann.
Þetta voru stórir bátar sem voru á
skaki. Ellefu karlar um borð og við
úti þrjá til fjóra daga í einu. Þarna
var ég lang yngstur,“ rifjar Pétur
upp.
Eitt kvöldið á námstímanum í
Reykjavík var hið unga skipstjóraefni
statt í Þórskaffi að slá sér upp með
skólafélögunum. Eftir það kvöld
varð ekki aftur snúið. „Við strákarn-
ir fórum oft í Þórskaffi eða á Röðul
á fimmtudags- og laugardagskvöld-
um. Svanborg var við nám í Kenn-
araskólanum og var stödd þarna.“
Hálf kommóða
og tvö rúm
Þarna kynntust þau fyrst, Pétur og
Svanborg. Hlutirnir gerðust hratt.
„Ég var bara á öðru ári þarna í
Kennaraskólanum. Þetta var fjög-
urra ára nám og ég lauk því 19 ára
gömul. Við gengum í hjónaband
þremur dögum eftir að ég útskrif-
aðist sem kennari 1970. Við stofn-
uðum heimili í Stykkishólmi og átt-
um hálfa kommóðu, tvö rúm og ör-
lítið í sparimerkjum. Við höfum
búið hér síðan. Ég sótti um kenn-
arastarf hér en lét jafnframt vita að
ég væri kona ekki einsömul. Samt
var ég ráðin og starfaði sem kenn-
ari í þrjú ár. Þá tók ég mér frí vegna
barnauppeldis og sá jafnframt um
útgerðarmálin í landi á meðan Pét-
ur var á sjónum og til að hugsa um
þau næstu sex ár þar á eftir. Fór svo
aftur í kennsluna og vann við hana á
ný í þrjú ár þegar við keyptum okk-
ur hús í smíðum. Svo hætti ég að
kenna en fór að stússast æ meir í út-
gerðinni. Mér hefur þó alltaf þótt
mjög gaman að kenna og nýt þess
að segja börnum til. Þannig aðstoða
ég oft barnabörnin ef tækifæri gef-
ast,“ segir Svanborg.
Fyrir ungt og kraftmikið fólk voru
næg verkefni í sjávarútveginum í
Stykkishólmi á þessum árum. Pétur
lýsir útgerðinni; „Árið 1972 fórum
við að gera út dæmigerðan vertíð-
arbát á þeim tíma. Strax eftir fyrsta
árið skiptum við yfir í stærri bát.
Ekki vildi þó betur til en aðalvélin
í honum hrundi á fyrstu vertíðinni.
Árið 1975 keyptum við svo Sif SH
3. Það var um 120 tonna stálbátur
og reyndist að mörgu leyti vel. Við
áttum hana næstu 15 árin og end-
urbættum verulega. Hún fékk nýja
aðalvél og ljósavél, var lengd, sett á
hana nýtt stýrishús og yfirbyggð. Á
Sif vorum við á línu, netum og svo
á rekneta- og nótaveiðum eftir síld á
haustin. Við stunduðum síldina í átta
ár á Austfjörðum, breyttum bátnum
þannig að við gátum hætt með rek-
netin en veitt með nót í staðinn. Svo
veiddum við einnig hörpuskel hér í
Breiðafirði. Frá þessum árum hefur
mikið breyst í Stykkishólmi. Þarna
voru átta eða tíu vertíðarbátar hér af
svipaðri stærð og Sif. Í dag er þessi
floti horfinn.“
Erilsöm ár í sjávarútvegi
Svanborg skýtur því inn að Pétur
hafi verið einn af frumkvöðlunum
við skelveiðarnar sem voru á tíma
mikill útvegur í Stykkishólmi. „Pét-
ur var nú mikill uppfinningamað-
ur varðandi skelina. Hann tók þátt
í þróun skelplóganna og vélvæddi
hreinsun á skelinni um borð í bátn-
um.“
Pétur viðurkennir að hafa átt að-
komu að uppbyggingu á nýtingu
þessarar auðlindar í Breiðafirði. „Ég
fór til Írlands 1976 og skoðaði vél-
ar sem Írarnir notuðu við skelveið-
ar. Svo þegar ég kom heim þróaði
ég búnað í samvinnu við góða ís-
lenska járniðnaðarmenn til að flokka
og hreinsa hörpuskelina hér. Það
kom brátt í ljós að skelin hjá okkur
var mikið léttari en á hinum bátun-
um því hún var svo vel þrifin. Þetta
var svo tekið upp á öllum hinum bát-
unum.“
Á meðan Pétur var á sjó sá Svan-
borg um heimilið og allt vafstur sem
tilheyrði útgerðinni í landi. Hún varð
eins konar framkvæmdastjóri. Það
var góður skóli en krefjandi. „Þarna
heyrði til tíðinda að konur væru í
útgerð. Til dæmis þurfti ég oft að
standa í ýmsu sem heita mátti fram-
andi fyrir unga húsmóður, svo sem
að panta varahluti í vélar og ýmsan
tæknibúnað. Pétur sendi boð utan af
sjó um það sem vantaði og mitt var
að leysa úr því. Mér þótti fúlt að oft
þegar ég hringdi suður til að panta
eitthvað þá spurðu sölumennirnir
mig í þaula um tæknilega hluti þar til
þeir gátu rekið mig á gat. Þá klykktu
þeir út með því að spyrja mig hve-
nær karlinn kæmi þá í land svo þeir
gætu talað beint við hann. Mér þótti
þetta svo fúlt að ég fór á meiraprófs-
námskeið hér í Stykkishólmi, aðal-
lega til að læra meira um vélar. Eft-
ir það gat ég haft í fullu tré við karl-
ana hjá vélaverslununum og um-
boðunum. Ég fór að tala sama mál
og þeir,“ segir Svanborg. Hún rifjar
einnig upp hvernig þetta var á þeim
árum þegar enginn var farsíminn og
fjarskipti frumstæð samanborið við
það sem nú er. „Maður þurfti að fara
niður á hafnarvog til að fá fréttirn-
ar, heyra hvað vantaði og svo fram-
vegis. Það var miðstöðin. Þar var oft
líf og fjör því margir komu þangað,“
segir Svanborg. Hún var oft óhrædd
að láta skoðanir sínar uppi innan
um karlana á ýmsu sem viðkom út-
gerð og athafnalífi í Stykkishólmi.
Það skilaði henni reyndar því á end-
anum að hún var sett í hafnarnefnd
bæjarins sem varamaður. Þar varð
hún fyrst og ein kvenna. Hún varð
einnnig formaður Útvegsmanna-
félags Snæfellsness. „Þá vorum við
tvær konur á ársþingum Landssam-
bands íslenskra útvegsmanna, LÍÚ,
ég og Guðrún Lárusdóttir frá Hafn-
arfirði. Það var mjög skemmtilegt,“
segir Svanborg og hlær við endur-
minninguna. Sjálfur átti Pétur eft-
ir að rata í bæjarstjórn þar sem hann
sat í tvö kjörtímabil. Hann var einnig
formaður hafnarnefndar í ein 16 ár.
Færðu sig um set í
ferðaþjónustu
Þau gerðu Sif SH 3 út í ein 18 ár.
„Við seldum bátinn 1990. Okkur
hafði þó alltaf gengið ágætlega með
útgerðina. Við fiskuðum prýðilega.
En kvótakerfið var komið og ferða-
þjónustan hjá okkur orðin svo um-
svifamikil að maður varð að velja
milli þess að vera í því eða halda
áfram að stunda fiskveiðar. Síðasta
hálfa annað árið var ég með skip-
stjóra á fiskibátnum því ég hafði
ekki tíma til að sinna því sjálfur,“
segir Pétur. „Við ákváðum að hætta
útgerðinni á Sif og fara í ferðaþjón-
ustuna. Þetta var áður en menn
voru farnir að verðleggja aflaheim-
ildir, maður seldi bara bát og hitt
fylgdi með og þótti sjálfsagt. Við
græddum ekkert á sölunni þann-
ig. Gott ef skuldirnar hafi ekki ver-
ið aðeins meiri en við fengum fyr-
ir útgerðina á sínum tíma. Svo ger-
ist það bara þremur til fjórum árum
seinna að menn fóru að verðleggja
kvótann og hann hækkaði upp úr
öllu valdi.“
Hvað sem segja má annars um
kvótakerfið þá var það kannski ein-
mitt það og hömlur þess fyrir at-
hafnasemina sem ýttu þeim hjónum
út í ferðaþjónustuna. Pétur vildi ekki
sitja auðum höndum í landi. „Þegar
kvótinn var búinn á vorin kom fyrir
að ég fór einhverja túra með ferða-
menn. Ég hafði keypt mér lítinn bát
ásamt bróður mínum. Báturinn hét
Sæfari og við notuðum hann í frí-
stundum. Fólk var að koma og biðja
um far með Sæfaranum til að skoða
umhverfið hér í nágrenni Stykk-
ishólms. Árið 1985 prófuðum við
svo að auglýsa hér á Hótel Stykkis-
hólmi. Það mætti hringja í okkur ef
gestir hefðu áhuga á skemmtisigl-
ingum. Þetta fyrsta sumar fórum við
með 380 farþega yfir sumarið. Nú í
júní eru 30 ár síðan þetta hófst. Fyr-
irtækið Eyjaferðir, sem seinna varð
Sæferðir, var stofnað í janúar 1986.
Við keyptum bátsskrokk og létum
gera úr honum skemmtisiglingabát-
inn Brimrúnu fyrir ferðamenn sem
tók 20 farþega. Fyrsta sumarið gerði
rekstraráætlun ráð fyrir 2.000 far-
þegum en við fengum alls 2.800.“
Þessi góði árangur kom þægilega á
óvart því að á þessum árum var eig-
inlega óþekkt í íslenskri ferðaþjón-
ustu að farið væri með ferðafólk í
skemmtisiglingar. „Það var einn lít-
ill bátur í Vestmannaeyjum, ekk-
ert í Reykjavík né á Húsavík þar
sem hvorutveggja er umfangsmik-
ill rekstur í dag. Hvalaskoðun var
óþekkt fyrirbæri,“ segir Svanborg.
Bátakaup og
hótelrekstur
Þau hjón sáu þannig fyrir sér mögu-
leika á að hasla sér völl í þessari nýju
atvinnugrein sem var ferðaþjónust-
an. Fyrstu árin var hún þó rekin
samhliða útgerðinni á Sif SH. „Við
sigldum á Brimrúnu í nokkur ár og
bættum reyndar við öðrum litlum
báti. Svo fórum við til Noregs vorið
1988 þar sem við keyptum 60 far-
þega bát sem við skírðum Hafrúnu.
Það þótti alveg rosalegt dæmi þá
að okkur skyldi detta þetta í hug.
Það væri vonlaust að fylla svona
skip af fólki. Við ætluðum reyndar
að kaupa 45 manna bát en fundum
engan. Við vorum ein í þessu hér á
landi og höfðum trú á að þetta gæti
gert sig. Við sáum að ferðamönn-
um var alltaf að fjölga og þótti það
Sjómannshjónin og frumkvöðlarnir Pétur Ágústsson og Svanborg Siggeirsdóttir:
„Við kveðjum Sæferðir sátt í huga“
Sjómannshjónin Pétur Ágústsson og Svanborg Siggeirsdóttir líta nú um farinn veg eftir áratugastarf í útgerð, bæði til fisk-
veiða og í ferðamennsku. Hér eru þau við viðtöku einnar af mörgum viðurkenningum sem þau hafa fengið fyrir störf sín,
Höfðingjanum, verðlaunum ferðaþjónustunnar á Vesturlandi fyrir frumkvöðlastarf. Ljósm. mm.
Egilsenshúsið í Stykkishólmi var
orðið mjög hrörlegt þegar Pétur og
Svanborg hófu endurbyggingu þess.
Í dag hýsir húsið Hótel Egilsen, er eitt
það glæsilegasta í Stykkishólmi og
mikil bæjarprýði sem eftir er tekið.
Pétur og Svanborg í Stykkishólmi um það leyti sem þau voru að draga sig út úr
sjávarútveginum og hefja störf við ferðaþjónustuna.
Sjómannadagurinn