Skessuhorn - 03.06.2015, Blaðsíða 37

37MIÐVIKUDAGUR 3. JÚNÍ
spennandi þróun. Við unnum mik-
ið í þessu sjálf en fengum svo Maríu
Valdimarsdóttur til liðs við okkur.
Það hefur verið 1990 og hún er enn
hjá Sæferðum. Þær Svanborg voru
í landi þar sem Sæferðir voru þá til
húsa í Mjólkurskúrnum svokallaða
sem þá var niður við höfn í Stykkis-
hólmi en er nú horfinn. Ég var hins
vegar í siglingunum,“ segir Pétur.
Krafturinn og umsvifin hjá þess-
um sjómannshjónum var þó ekki að-
eins bundinn við siglingarnar. Um
svipað leyti og þau komu Eyjaferð-
um á fót keyptu þau og hófu endur-
bætur á Egilshúsi. Það var um 120
ára gamalt tréhús í miðjum gamla
bænum í Stykkishólmi. „Við keypt-
um það af Stykkishólmsbæ aðallega
fyrir farmiðasölu og vildum nýta
sem gistiaðstöðu fyrir ferðamenn.
Húsið var orðið mjög illa farið, nán-
ast ónýtt. Við urðum í raun að byrja
á því að steypa undir það grunn því
í ljós kom að húsið stóð nánast á
jörðinni. Frændi Svanborgar sem er
smiður var með okkur í þessu. Þarna
opnuðum við 1988. Þetta var ákaf-
lega dýrt og stóð engan veginn undir
sér. Þetta var mesta fjárhagsvitleys-
an sem við gerðum. Þegar við seld-
um það loksins 1995 þá vorum við
ekki að fá nóg miðað við það sem við
lögðum í það. Það jákvæða við þetta
er þó að líklega varð þetta til þess
að húsinu var bjargað.“ Egilshús er
mikil bæjarprýði í Stykkishólmi í dag
og þar er rekið glæsilegt hótel.
Þau Pétur og Svanborg keyptu
einnig árið 1991 húsnæði við Aðal-
götu sem hafði hýst bæjarskrifstof-
ur Stykkishólms. „Við breyttum því
líka í gistiaðstöðu. Svona hótelrekst-
ur var hins vegar nokkuð sem okkur
hugnaðist ekki til lengdar. Bæði var
þetta svo bindandi en líka var það
svo að allar þessar breytingar á húsa-
kosti voru dýrar og fóru verulega
fram úr áætlunum. Þetta varð hrein-
lega of mikið og við ákváðum að ein-
beita okkur að siglingunum. Þarna
er í dag Hótel Breiðafjörður,“ segir
Svanborg. Það má því segja að þau
hjón hafi stofnað tvö hótel í Stykk-
ishólmi sem bæði eru í rekstri enn í
dag.
Fjölbreyttur rekstur
en bág afkoma
Þau Pétur og Svanborg voru með
marga bolta á lofti í einu á síðasta
áratug liðinnar aldar. Það var oft
lítið að gera um vetrartímann þeg-
ar ferðaþjónustan lá niðri. Til að
skapa starfsfólki sínu atvinnu árið
um kring voru þau því á höttunum
eftir rekstri sem gæti skapað störf
yfir veturinn. Árið 1989 hófu þau
að reka dekkjaverkstæði í Stykkis-
hólmi. Þau ráku það ásamt vöru-
bíl en seldu í fullum rekstri 1994.
Dekkjaverkstæðið er enn við lýði í
dag.
Árið 1993 stofnuðu þau svo fyrir-
tækið Íshákarl og hófu vinnslu á ígul-
kerum. „Þessi vinnsla var yfir vetrar-
tímann. Seinna hófum við svo beitu-
kóngsvinnslu og urðum fyrst til að
nýta hann hér. Við stunduðum til-
raunaveiðar í samvinnu við Hafrann-
sóknastofnun og fórum til Bretlands
að skoða vinnslu þar. Svo settum við
upp verksmiðju hér. Þessar veiðar
og vinnsla eru enn við lýði en ekki
stunduð af okkur. Við hættum. Það
voru svo miklar gengisbreytingar á
þessum tíma að afurðaverðið hríðféll
í íslenskum krónum talið. Satt best
að segja þá stórtöpuðum við á þessu
og urðum ansi aum á eftir. Á tímabili
vorum við nánast komin á fjóra fæt-
ur með þetta allt,“ segir Pétur. „Við
fengum þá fleiri hluthafa með okk-
ur í þetta, til varð fyrirtækið Sæferð-
ir og þetta hresstist aftur. Fyrst voru
það Kynnisferðir sem komu inn. Svo
seldu þær sinn hlut og Páll Kr. Páls-
son kom inn í þetta 2004. Segja má
að fyrirtækið hafi verið verið á hægri
uppleið síðan þetta var.“
Þau bættu líka við skipakostinn á
þessum árum. „Við fengum Brimrú-
nu 1996. Það var fyrsta tvíbytnan hér
á landi, tók 120 farþega. Við gerðum
hana út til hvalaskoðunar frá Ólafs-
vík. Hins vegar héldum við áfram
að nota Hafrúnu hér í Stykkishólmi.
Hvalaskoðunina stunduðum við í um
tíu ár frá Ólafsvík þar sem við vor-
um mikið að eltast við steypireyðar.
Það er stærsta dýr jarðarinnar. Þær
voru mikið utan við Snæfellsnes. Það
var þó léleg afkoma af þessu. Hval-
irnir fóru að færa sig lengra til hafs.
Lengra þurfti að sigla eftir þeim og
olían kostaði sitt. Samkeppnin var
líka orðin svo mikil frá Reykjavík
þegar hvalaskoðun hófst þaðan. Við
hættum því og seldum bátinn 2005.
Eftir það höfum við einbeitt okkur
að rekstri Baldurs og svo siglingum
með ferðamenn héðan frá Stykkis-
hólmi.“
Sneru útgerð Baldurs
til betri vegar
Þá komum við einmitt að aðkomu
Péturs og Svanborgar að útgerð
flóabátsins Baldurs á Breiðafirði.
Pétur útskýrir það í stuttu máli.
„Útgerð Baldurs var ríkisfyrirtæki.
Hið opinbera rak hann að öllu leyti
og borgaði með skipinu. Svo var
þetta boðið út haustið 2000 á þeim
forsendum að einhverjir tækju við
rekstrinum en leigðu skipið af rík-
inu. Við lögðum inn tilboð, hreppt-
um hnossið ef svo má segja og höf-
um séð um reksturinn frá janúar
2001 þar til nú. Við sáum fljótt að
það væri hægt að hafa miklu meira
upp úr þessum siglingum. Þáver-
andi skip sem upphaflega var smíð-
að á Akranesi bauð bara ekki upp á
slíkt. Við suðuðum í ríkinu að kaupa
stærra skip en það var ekki vilji til
þess. Ríkið vildi hætta þessum sigl-
ingum. Árið 2005 buðum við rík-
inu að við keyptum bara nýtt skip,
ættum það og rækjum þetta sjálf. Á
það var fallist. Við keyptum þann
Baldur sem var á undan þeim sem
nú er. Þá fór útgerðin á Baldri að
ganga vel. Ríkisgreiðslurnar voru
lækkaðar. Nú eru þær bara yfir vet-
urinn og aðeins fjórðungur þess
sem þær voru þegar við tókum við
þessu. Annars rekum við þetta al-
farið á okkar reikning. Reksturinn
á Baldri hin síðari ár hefur verið að
halda fyrirtækinu vel uppi. Í vetur
keyptum við nýjan Baldur frá Nor-
egi, reyndar notað skip, en það er að
koma mjög vel út.“
Samhliða rekstri ferjunnar Bald-
urs yfir Breiðafjörð milli Stykk-
ishólms, Flateyjar og Brjánslækj-
ar héldu þau áfram að halda úti
skemmtiferðum með ferðamenn.
Nú eru þær farnar á báti sem heit-
ir Særún. Hún er tvíbytna eins og
Brimrún. „Fjárhagslega séð hafa
þessar siglingar gengið þokkalega.
Reksturinn á Særúnu skilar góð-
um samlegðaráhrifum með útgerð
Baldurs. Á veturna getum við til
dæmis notað sama mannskap á bæði
skipin. Vetrarferðir hafa alltaf ver-
ið að aukast í skoðunarsiglingun-
um. Særún er nú gerð út allt árið
nema rétt í svartasta skammdeginu
í desember og janúar. Svo fáum við
aukafólk á sumrin.“
Í dag er líklega leitun að reyndara
fólki í rekstri farþegasiglinga hér á
landi en þeim Pétri og Svanborgu.
Pétur segir að þar gildi ein megin-
regla ef reksturinn eigi að borga sig.
„Menn hafa oft hringt í mig í gegn-
um tíðina til að leita ráða varðandi
farþegasiglingar. Ég hef alltaf sagt
þeim að þetta gangi ekki nema bát-
arnir séu nógu stórir og geti tekið
marga farþega. Litlir bátar bera sig
ekki í þessu. Við sáum aldrei neinn
aur í þessum rekstri fyrr en við vor-
um komin með þessa stóru báta.
Það verður að taka þetta á fjöldan-
um því fasti kostnaðurinn við báta
er svo hár. Það eru gjöld, viðhald og
olía og síðan þarf að manna þá.“
Skipstjórinn gaf brjóst í
kvenfélagsferð
Rekstur Eyjaferða og síðan Sæ-
ferða hefur ávallt borið keim af því
að vera fjölskyldufyrirtæki þó svo að
margir aðrir kæmu þar að bæði sem
hluthafar og starfsmenn. „Krakk-
arnir okkar eru búnir að vera með
okkur í þessu meira og minna í
gegnum árin, sérstaklega tvö þeirra.
Siggeir, næstelsti sonur okkar, hef-
ur verið með frá unga aldri. Lára
Hrönn dóttir okkar, sem er yngst
systkinanna, var skipstjóri hjá okk-
ur í nokkur ár á Særúnu en síðustu
árin hefur hún einungis siglt lítil-
lega í afleysingum, enda komin með
þrjú börn. Þeim þótti nú ekki ama-
legt kvenfélagskonunum sem fóru
með okkur ferð og hún var ófrísk
sem skipstjóri og með barn á brjósti.
Hún tók barnapíuna með og barn-
ið. Þetta var veisluferð þar sem mat-
ur var veittur um borð. Á meðan
konurnar borðuðu gaf skipstórinn
barninu brjóst og barnapían sem
var barnabarn okkar fór í þjónustu-
störfin á meðan. Þeim þótti þetta
eftirminnilegt. Hún er nú flutt til
Bandaríkjanna og býr í Seattle en
hefur komið hingað til að leysa af.
Á tímabili í fyrra þegar hún var með
skipið voru konur bara í áhöfn þar.
Vélstjórinn var líka kona sem og
hinar í áhöfninni,“ segir Svanborg.
Eimskip taka við keflinu
Minningarnar eru margar eftir at-
vinnurekstur sem spannar rúma
fjóra áratugi. Nú hillir undir lok-
in. Í byrjun maí bárust þær fregn-
ir að Eimskip væri búið að kaupa
allt hlutafé Sæferða. „Það fer allt
með. Við seljum bæði skipin, alla
aðstöðu, viðskiptavild og hvaðeina.
Stærsti hlutinn af starfsmönnunum
heldur áfram. Það erum bara við og
okkar venslafólk sem hætta. Við átt-
um 26% í fyrirtækinu nú þegar við
hættum og erum mjög ánægð að
geta selt þetta svona alveg,“ segir
Pétur.
Hann segir að ýmsir aðilar hafi
leitað kaupa á Sæferðum í ein þrjú ár.
„Eimskip hefur áður komið að mál-
inu en þá vildum við ekki selja. Svo
hafa lífeyrissjóðir verið að skoða að
kaupa fyrirtækið en þar hefur fram-
tíðarsýnin verið sú að selja það svo
aftur síðar. Okkur þótti það ekki
gott. Við ákváðum svo að taka nýju
tilboði frá Eimskipum. Það er fyrir-
tæki sem er í flutningum og Sæferðir
ættu að passa vel inn í þeirra rekstur
til framtíðar. Starfsmenn Eimskipa
búa yfir mikilli þekkingu á flutning-
um og rekstri skipa. Ég sé það fyr-
ir mér að Sæferðir séu nú í góðum
höndum. Fyrirtækið er í ágætum
rekstri. Síðustu fjögur ár hafa allar
áætlanir staðist og gott betur. Nú í
sumar eru nærri helmingi meiri fyr-
irframbókanir en hafa nokkurn tím-
ann verið í ævintýrasiglingarnar og
veisluferðirnar sem við höfum ver-
ið að selja um Breiðafjörð. Þær eru
mikið að sækja í sig veðrið. Rekstur
Baldurs gengur vel enda hafa umsvif
í atvinnulífi á sunnaverðum Vest-
fjörðum aukist undanfarið. Vetur-
inn varð mun betri en við áætluð-
um þrátt fyrir erfitt tíðarfar. Núna
er svo Breiðafjörður að fara inn á
heimsminjasvæði Unesco. Þá verð-
ur fjörðurinn miklu þekktari en áður
sem ferðamannaparadís og hálfgerð-
ur þjóðgarður.“
Allt hefur sinn tíma
Pétur segist þeirrar skoðunar að það
sé komin tími á þau hjón til að hætta
og fara að gera eitthvað annað. „Ég
verð sjötugur á næsta ári. Við erum
búin að vera í þessum rekstri í 30
ár og ég er búinn að vera á sjó síð-
an ég fór að geta unnið. Það er búin
að vera mikil binding yfir þessu hjá
okkur. Auðvitað langar mann til að
gera eitthvað annað. Svo hef ég átt
við ákveðin veikindi að stríða þó ég
sé nú allur að braggast eftir að hafa
farið í hjartaaðgerð nú í vetur. En
lífið er bara ákveðið langt. Þó mað-
ur eigi kannski að vinna eins lengi
og maður getur þá er líka ágætt að
gera eitthvað annað.“
Það er ekki annað að sjá en Svan-
borg taki undir þetta með eigin-
manni sínum þar sem þau sitja saman
í sófanum á heimili þeirra við Land-
eyjarsund í Stykkishólmi. „Nú kom-
umst við kannski í fyrsta sinn í sum-
arfrí. Það verður þó ekki í húsbíl.
Við erum búin að prófa slíkt faratæki
og læknuðumst alveg af áhuganum á
því. Ég held það sé miklu ódýrara og
betra að kaupa sér bara hótelgistingu
og láta stjana við sig þegar maður fer
í frí. Þá getur maður bara keyrt um
án þess að vera nánast með búslóð-
ina með sér,“ segir hún kankvís á svip
og lítur á mann sinn. „Mínar taugar
eru algerlega hér í Breiðafirði. Við
kveðjum þetta sátt,“ slær skipstjór-
inn föstu. Svanborg samsinnir því.
mþh
Fiskibáturinn Sif SH 3 sem Pétur og Svanborg gerðu út til fjölda ára.
Sæfari SH. Með þessum báti hófst farþegaflutningaævintýri þeirra hjóna. Frá því
úterð hans hófst árið 1985, fyrir 30 árum, höfðu bátar og skip á vegum þeirra
hjóna alls flutt 935.864 farþega talið nú í lok apríl. Sæfari sést hér á vagni um borð
í flóabátnum Baldri. Seinna áttu Pétur og Svanborg eftir að taka við þeirri útgerð.
Þegar Sæferðir festu kaup á þessum Baldri fór útgerð flóabátsins yfir Breiðafjörð
að ganga vel. Skipið var selt til Grænhöfðaeyja í vetur.
Tvíbytnurnar Brimrún og Særún. Sú fyrri hefur nú verið seld en Særún er enn í
fullum rekstri. Núverandi flóabáturinn Baldur sem keyptur var frá Noregi í vetur.
Sjómannadagurinn