Skessuhorn - 03.06.2015, Blaðsíða 40

40 MIÐVIKUDAGUR 3. JÚNÍ
Böðvar Jóhannesson var í áratugi
stýrimaður á bátum frá Akranesi og
einnig um árabil í Sjómannadags-
ráði Akraness sem sá um skipulagn-
ingu og framkvæmd hátíðarhalda á
sjómannadaginn. Auk þess að vera
skipstjórnarmenntaður er Böðv-
ar lærður netagerðarmaður. „Ég er
fæddur í Hafnarfirði árið 1941 en
ólst alveg upp hér á Akranesi því ég
var ekki nema sex mánaða gamall
þegar foreldrar mínir fluttu hingað.
Fyrst bjuggum við á Deildartúni
6 í húsi Sigurðar Vigfússonar, síð-
an á efri hæðinni á Vesturgötu 48
þar sem verslun Þórðar Ásmunds-
sonar var niðri. Árið 1946 fluttum
við svo í húsið Ásbyrgi við Skóla-
braut þar sem Sparisjóður Akraness
var síðan. Þar var pabbi með klæð-
skeraverkstæði og verslun á neðri
hæðinni fyrst en við bjuggum uppi.
Hann hætti með verslunina 1952
minnir mig og þá kom sparisjóður-
inn þarna inn. Seinna fluttum við
svo yfir götuna í Sunnuhvol og þar
átti ég heima þar til ég og Hörð-
ur bróðir minn byggðum þetta hús
hérna á Hjarðarholti 3 og hér hef
ég búið síðan. Elsa Ingvarsdóttir,
kona mín kom hérna inn í þetta hús
rétt rúmlega fokhelt.“
Byrjaði á Keili
sautján ára
Böðvar byrjaði á sjó sautján ára
gamall árið 1958. „Þá fór ég á Keili
AK með Ingimundi Ingimundar-
syni skipstjóra á síldveiðar í reknet
um vorið en síðan á síldveiðar með
nót fyrir norðan um sumarið. Nótin
var úr hampi og allt dregið á hönd-
um um borð í nótabáta. Þetta var
þungt og þrælavinna. Reknetin voru
þægileg um vorið miðað við þetta
því það var yfirleitt lítið í þeim. Eft-
ir sumarið á Keili fór ég að vinna í
landi fram að vetrarvertíð en þá fór
ég á Skipaskaga með Valda á Reykj-
um. Mér þótti Skipaskaginn stórt
skip þá. Um sumarið fór ég svo með
Garðari Finnssyni á litla Höfrung
AK-91 á síld. Fyrst hér í bugtinni
en síðan norður.“ Böðvar segist ekk-
ert hafa ætlað að gera sjómennsk-
una að ævistarfi. Pabbi hans hefði
verið að sjó og það hafi kannski haft
áhrif. „Hann var klæðskeri en eft-
ir að klæðskeraiðnaðurinn hrundi
þegar verksmiðjuframleidd föt náðu
yfirhöndinni þá fór hann á sjó og var
matsveinn á bátum héðan. Seinna
meir fór hann svo að vinna við kæð-
skeraiðnina aftur með öðru eftir að
hann missti heilsu að hluta.“
Lærði netagerð
á Nótastöðinni
Eftir sumarið með Garðari Finns-
syni á Höfrungi fór Böðvar á Nóta-
stöðina og hóf nám í netagerð.
„Þarna var þá mikið einvalalið að
vinna og m.a. margir af bestu knatt-
spyrnumönnum Skagans áður fyrr
eins og Donni, Dengsi, Dagbjart-
ur og Pétur Georgsson auk yngri
mannanna. Ég útskrifaðist svo sem
netagerðarmaður árið 1963 en hélt
á sjóinn aftur fljótlega eftir það
og var svo samfellt á sjó til 1993.
Árið 1966 fór ég í Stýrimanna-
skólann og lauk meira fiskimanna-
prófi þaðan 1968 eftir tvö ár.“ Eftir
þetta var Böðvar stýrimaður á bát-
um. „Ég byrjaði á Haraldi AK-10
en Viðar Karlsson og Kristján Pét-
ursson skiptust á um skipstjórnina
fyrst. Síðan tók Guðjón Gíslason á
Hliði við en ég var stýrimaður hjá
honum og Kristjáni. Við vorum á
handfærum við Eldey í ufsanum og
þarna var mokfiskirí en mikil vinna
að innbyrða þetta allt á höndum
því þetta voru eingöngu handrúll-
ur sem raðað var á lunninguna al-
veg aftur úr.“ Af Haraldi fór Böðvar
yfir á Óskar Magnússon AK-177 en
Viðar Karlsson, svili Böðvars, var
þar skipstjóri. „Ég var þarna fyrst
háseti en síðan stýrimaður. Ég var
eftir þetta nánast alveg með Við-
ari til 1993 með smá hliðarsporum.
Lengst af á Víkingi AK-100 en þar
var ég alveg frá því að honum var
breytt í nótaskip árið 1977. Ég held
það hafi aðeins verið tvö ár sem ég
var ekki þar um borð.“
Fór ekki ánægður á sjó
eftir sjóslysið við Skagann
Böðvar hætti á sjó, sem fyrr seg-
ir, árið 1993 og var þá fimmtíu
og tveggja ára. Hann segist ekki
hafa hætt vegna aldurs. „Ég verð
að segja það eins og er að eftir
þau hörmulegu sjóslys, sem urðu
hér út af flösinni á Akranesi árið
1992 þegar nokkrir smábátar fór-
ust og með þeim menn sem mað-
ur þekkti og hafði verið með á sjó,
þá var hálfgerður beygur í mér að
fara á sjó. Ég fór aldrei ánægður á
sjó eftir það. Við vorum hérna fyrir
utan á Víkingi þá og það var ótrú-
legt hve veðrið rauk upp. Það var
alveg logn og á fimm mínútum var
komið snarvitlaust veður. Víkingur
lagðist nánast á hliðina undan veðr-
inu og þurfti nú mikið til. Mest all-
ur loðnuflotinn hafði verið hérna út
af Reykjanesinu og við vorum á leið
í land ásamt Bjarna Ólafssyni þegar
þetta gerðist. Þetta allt hafði gífur-
leg áhrif á mig.“
Hraðbáturinn tók
stýrishúsið af Blíðfara
Með sjómennskunni á stóru bát-
unum átti Böðvar trilluna Blíðfara,
sem hann reri á sér til skemmtun-
ar í góðu veðri ásamt því að vera á
grásleppunetum á vorin. Einn róð-
ur á Blíðfara er þó eftirminnilegri
en aðrir en þá sigldi hraðbátur fyrir
trilluna í blíðuveðri rétt utan Akra-
ness. „Ég var nú rækilega minntur
á þetta á sjómanndaginn þegar ég
var heiðraður en þá sagði séra Eð-
varð að þetta hafi verið eins og at-
riði úr James Bond mynd. Þetta var
1980 en ég keypti þennan bát 1979
af Gauja heitnum á Hliði og hann
hér þá Blíðfari AK-32 og hélt áfram
nafni og númeri. Ég var með hand-
færi hérna suður af Þjótnum og var
að ná mér í ýsu í soðið. Ég var búinn
að sjá þennan bát á fullri ferðinni.
Þetta var flottur og stór hraðbát-
ur sem hét Ötull. Hann var þarna
á eitthvað um 30 sjómílna ferð og
lyftist mjög að framan á þessum
hraða. Ekki veit ég hvað gerðist en
allt í einu stefnir hann beint á Blíð-
fara og það skipti engum togum að
hraðbáturinn fór yfir hann. Stýris-
húsið á Blíðfara fór af með öllu sem
í því var og hraðbáturinn fór bara
yfir hann. Eina sem sá á bátnum hjá
mér, fyrir utan að stýrishúsið var
horfið, var smá skarð í borðstokk-
inn eftir skrúfuna á hraðbátnum en
hann var með hældrifi. Þetta var
bara óhapp og þau geta alltaf orð-
ið en ég fékk aldrei neinar frekari
skýringar á þessu.“
Böðvar hafði staðið rétt fram-
an við stýrishúsið og var á leiðinni
fram eftir bátnum til að renna fyr-
ir fisk þegar óhappið varð. Hann
slapp því alveg án meiðsla úr þess-
um óvænta og undarlega árekstri.
„Þegar þetta var gengið yfir þá rót-
aði ég bara stýrishússbrakinu ofan
af vélinni og sigldi í land. Ég man
að Þórir á Sunnuhvoli dró hins
vegar hraðbátinn í land en hæld-
rifið hafði farið í mask þegar það
rakst í borðstokkinn á Blíðfara.
Þórir var þarna á gömlum drátt-
arbáti sem hann og nokkrir aðr-
ir skipverjar á Akraborginni höfðu
keypt af Reykjavíkurhöfn. Ég man
að Svenni Sturlaugs útgerðarstjóri
HB&Co var á bryggjunni þegar ég
kom í land og hann dauðhrökk við
því Haraldur AK hafði verið að fara
út og Svenni hélt að hann hefði lent
á mér.“ Böðvar segir að sér hafi eig-
inlega ekki brugðið mjög við þetta
og ekki fundið fyrir nokkru eftir
á. Elsu, konu hans, hafi hins vegar
verið létt eftir þetta því hún hefði
sagt sér, eftir á, að hún hefði alltaf
óttast að eitthvað ætti eftir að koma
fyrir hann á þessum báti en þegar
þetta hafði gerst taldi hún að það
væri yfirstaðið.
Fimmtíu ár í sama húsinu
Böðvar er næstyngstur fjögurra
systkina. Elst er Guðfinna, síð-
an Hörður, þá Böðvar og Sigríð-
ur yngst. „Við bjuggum jafn lengi
á Sunnuhvoli og í Ásbyrgi systkin-
in og foreldrar okkar. Svo byggð-
um við Hörður bróðir minn þetta
hús hér á Hjarðarholtinu. Byrj-
uðum 1963 og fluttum inn 1965.
Hér erum við enn og það verða
50 ár núna í desember. Það væri
ekki mikið að gera hjá fasteigna-
sölum ef allir væru eins og við
bræðurnir,“ segir Böðvar og hlær.
„Það var flutt inn um leið og hægt
var og Elsa kom inn í þetta fok-
helt má segja. Það var ekki hurð
fyrir neinu nema baðherberginu
og máluð gólfin en þetta var gert
þá og fólk gerði eins mikið sjálft í
húsunum og það gat.“
Fór í eigin rekstur eftir
að sjómennsku lauk
Eftir að Böðvar hætti á sjónum fór
hann út í rekstur eigin fyrirtæk-
is. „Ég keypti Eldvarnarþjónustu
Akraness af Sveini Vilberg Garð-
arssyni og breytti nafninu í Eldvörn
og rak það fyrirtæki alveg til árs-
ins 2009. Ég var heppinn að kaupa
þetta, kunni vel við þetta starf og
reksturinn gekk mjög vel. Ég var
að mestu einn í þessu nema síðustu
mánuðina þá höfðu umsvifin aukist
mikið. Þá var ég farinn að þjónusta
Járnblendiverksmiðjuna og mörg
fyrirtæki í Reykjavík líka. Ég var
til dæmis með slökkvitækin í allar
rúturnar hjá Guðmundi Jónassyni
og líka í flugrúturnar sem keyrðu
milli Reykjavíkur og Keflavíkur-
flugvallar. Ég fór líka alveg norð-
ur á Strandir. Fór alla leið í Norð-
urfjörð. Þetta var bara þannig að
maður þurfti auðvitað að bera sig
eftir vinnunni í byrjun og því fór
ég víða. Vinnan kemur ekki alltaf
til manns þegar maður vill,“ segir
Böðvar Jóhannesson sem þvertek-
ur fyrir að hafa bara mælt göturnar
síðustu fimm árin síðan hann hætti
að vinna því nóg sé að gera í félags-
starfi aldraðra. „Ég hef nú mest
verið að kasta bolta og slá kúlur,
bæði í boccia og að pútta á sumrin.
Ég var formaður íþróttanefndar í
Félagi eldri borgara hér.“
Í forystu fyrir sjó-
mannadaginn um árabil
Böðvar hefur líka talsverða reynslu
af félagsstörfum en hann var einn af
forystumönnum sjómannadagshá-
tíðarhaldanna á Akranesi um ára-
bil. „Ég var fyrst í sjómannadags-
ráði áður en ég fór í Stýrimanna-
skólann og síðan var ég formaður
ráðsins fyrst árið 1969 og síðan aft-
ur seinna. Ég var svo alltaf viðloð-
andi þetta í ein tíu ár. Stefán Lárus
Pálsson var yfirleitt með mér í sjó-
mannadagsráðinu og nafni minn
Böðvar Þorvaldsson. Svo fékk ég
pening í kirkjunni en ég var heiðr-
aður á sjómannadaginn árið 2011.
Böðvar segir alltaf hafa verið líf
yfir sjómannadeginum hér áður
fyrr með hefðbundnum hátíðar-
höldum, síðan hafi þetta dalað en
komið aftur kraftur í hátíðarhöld-
in upp úr 1980 og þá hófust líka
skemmtisiglingar en síðustu ár hafi
þetta ekkert verið. „Þetta var öðru-
vísi hér áður fyrr en þá var alltaf bil
þarna á milli vertíða eftir að vetr-
arvertíð lauk og menn fóru síðan
á síld. Þá var þetta líka allt unnið í
sjálfboðavinnu og ekki hvarflaði að
neinum að taka neitt fyrir störf sín
að sjómannadegi. Nú er það lið-
in tíð og um leið hátíðarhöld sjó-
mannadagsins að mestu. Þótt eitt-
hvað hafi verið reynt aftur síðustu
ár af veikum mætti,“ segir Böðvar
Jóhannesson.
hb/ Ljósm. hb.
Sjómannadagurinn
Böðvar Jóhannesson fyrrverandi stýrimaður á Akranesi:
Eins og atriði í James Bond mynd þegar
hraðbáturinn sigldi yfir Blíðfara
Böðvar Jóhannesson heima hjá sér á Hjarðarholtinu. Þar hefur hann búið í tæpa
hálfa öld en húsið byggðu hann og Hörður bróðir hans.
Blíðfari AK-32, bátur Böðvars eftir að hraðbáturinn sigldi yfir hann og hreinsaði
stýrishúsið á burtu.
Knattspyrnulið yfirmanna og undirmanna sjómanndag um 1970. Böðvar er
annar frá vinstri í aftari röð með öðrum yfirmönnum fiskiskipa á Akranesi. Lið
undirmanna er í miðröðinni en fremstur liggur Júlíus Þórðarson á Grund sem var
dómari leiksins og hagaði dómgæslu þannig að leikurinn yrði sem jafnastur.