Heimsmynd - 01.12.1986, Qupperneq 48

Bréf til Herdísar
Valdir kaflar úr bréfum
eftir Matthías Johannessen
Brekkuskógi, 21. október, 1986.
Herdís mín.
Þú sendir mér bréf með spurningum um líf og dauða og allt
þar á milli. Það var mér að kenna. Ég hafði lofað þér samtali,
en guggnaði enda búinn að fá mig fullsaddan af þessum
daglega skammti innantómra yfirlýsinga í samtalsformi, sem
eru að verða ein helsta hrollvekja íslenskrar endurtekningar.
Þegar ég les þessi samtöl sakna ég þess, að við skulum ekki
krunka eins og hrafnarnir. Þessi samtöl eru orðin ein helsta
plága samfélagsins, eins og poppið, sem einnig er að mestu
leyti endurtekning. Ég hef alla mína vizku úr bókmenntum og
veit ekki betur en endurtekning þyki vond í texta. í henni
missa allir hlutir bláma fjarlægðarinnar, verða gráir og hvers-
dagslegir eins og súrt regn í skógum V-Evrópu. Mér er samt
skítsama um öll þessi samtöl og allt þetta popp, enda hef ég
aldrei litið svo á, að hlutverk mitt væri að frelsa heiminn. Ég
reyni bara að lifa eins og hver annar og ef það er rétt hjá þér,
að ég sé lifandi og mikill tilfinningamaður í þokkabót, þá
gleðst ég yfir því, án þess að hreykja mér, enda ekki af neinu
að miklast. Ég vona samt að orðið sérstakur í bréfi þínu merki
ekki, að þú teljir mig einhvern yfirgengilegan sérvitring eða
hvítan hrafn í samfélagi svartra hrafna. Ég held nánast, að ég
sé laus við að vera sérvitur, og það hefur kannski háð mér
dálítið. Því eldri sem ég verð á ég erfiðara með að fóta mig í
föstum skoðunum og hef raunar reynslu af því, að hollast sé að
hafa mannúðlega en ekki einstrengingslega afstöðu til
skoðana, sem maður aðhyllist ekki. En ég get víst verið fastur
fyrir, ef því er að skipta, án þess að það teljist til sérvizku. Það
er enginn ritstjóri Morgunblaðsins í tæpa þrjá áratugi, sem
heldur að lífið og annað fólk sé einhver elsku mamma, nei, það
er nú eitthvað annað og ég hef sætt mig við það eins og aðrir.
Þetta viðhorf mitt kemur vonandi fram í Morgunblaðinu, sem
er orðið svo stútfullt af ólíkum skoðunum, að ég hef stundum
sagt að ég sé ekki sammála neinu, sem í blaðinu stendur, nema
forystugreininni. Það kalla ég nokkuð góðan árangur af löngu
starfi og í anda þeirra manna sem hafa trúað okkur fyrir þessu
langstærsta dagblaði þjóðarinnar.
Þegar ég gluggaði í greinarnar í síðustu HEIMSMYND
hafði ég vissa samúð með Atla Heimi, þótt ég sé ekki þeirrar
skoðunar, að rithöfundur sé eitthvað meiri eða betri höfundur
fyrir það eitt að fara á tónleika, en mér finnst það skína út úr
niðurlagi samtalsins við hann. Þórbergur taldi óperur seigdrep-
andi hávaða og var samt ekkert minni rithöfundur fyrir bragð-
ið. En hann hlustaði stundum á útvarp og líklega af meiri þörf
en Atli Heimir. Orð voru honum fíkniefni.
En sem sagt: Mér var þetta mátulegt að lofa að skrifa þér
bréf í stað enn eins þessara stöðluðu samtala, hvílík örlög að
vera einn helzti ábyrgðarmaður þessarar greinar ritæðisins og
það á tölvuöld, sem breytir öllum stfl í meðalflæði, sem
húmanisti eins og ég ætti að dásama, en geri ekki af þeirri
einföldu ástæðu, að ég er haldinn meira ofnæmi en ráða má af
Morgunblaðinu. Þó veit ég að stundum eru skrifuð góð samtöl,
veit til að mynda að þú hefur lagt þig fram, enda komin úr
Morgunblaðseggi.
Ég þekki ungan mann, sem er svo vel gerður, að hann er
eins konar afruglari ættar sinnar. Samt hefur engum dottið í
hug að eiga við hann samtal. Ég er stundum að segja honum að
fara út í pólitík eða skrifa bók eða semja poppóperu, en hann
er ekki í þeim stellingum, og kemst líklega aldrei í blöðin.
Faðir unga mannsins er alltaf eitthvað að þvælast í fjölmiðlum.
Hann er atvinnuskrumari, sem ég hef grunaðan um að ætli sér í
prófkjör áður en langt um líður. En hann er ekki viss fyrir
hvaða flokk. Það skiptir ekki heldur höfuðmáli. Hann er
atvinnuruglari með góð sambönd. Um hann orti rómverska
skáldið Catullus ódauðleg kvæði, þau fjalla um svallið í Róma-
48 HEIMSMYND