Heimsmynd - 01.12.1986, Qupperneq 66

eftir Viðar Eggertsson
Tarkovsky-stjarnan
Guðrún Gísladóttir
Eg er gódkynja norn
Gamall bíll stendur fyrir utan hrörlegt
hús og fjaran er steinsnar frá. Pað er
komið undir miðnætti á sunnudegi á
Stokkseyri. Guðrún Gísladóttir á þetta
hús ásamt tveimur vina sinna. Við hitt-
umst þar. Hún tekur á móti mér og með
töluverðu stolti leiðir hún mig um rang-
hala hússins, þar sem tíminn hefur staðið
kyrr og öll verksummerki bera vitni því
kyrrláta og nostursamlega lífi sem þar
hefur verið lifað frá lokum síðustu aldar.
„Þetta herbergi á að halda sér. Sjáðu
gluggann og útsýnið.“ Við göngum að
glugganum og horfum á hafið. Við stönd-
um f þögn.
Ég verð veraldlegur, rýf þögnina og
segi: „Guðrún, í bílnum á leiðinni hingað
voru þeir í fréttunum í útvarpinu að segja
frá kvikmyndahátíðinni í Cannes. Par
bíða allir í ofvæni að tilkynnt verði hvaða
mynd hljóti Gullpálmann. Pað er að
heyra að Fórnin sé sigurstrangleg. Svo
virðist sem allir þeir sem að einhverju
leyti tengjast myndunum sem þar er ver-
ið að sýna séu þangað mættir, bæðir stór-
ar og litlar stjörnur, en ekki þú?“
Hún lítur á mig í þögn og ekki ósvipað
því eins og móðir sem þarf að tala um
fyrir rellnum krakka. „Ég hef komið
þangað. Ég var líklega nítján ára. Það
var áður en ég fór í Leiklistarskólann. Ég
var bara stödd þarna þegar þessi kvik-
myndahátíð helltist yfir bæinn. Ég vissi
ekki hvaðan á mig stóð veðrið né hvað
var að gerast. Hélt helst að það ætti að
fara að afhenda Óskarinn. Ég stóð eins
og bæjarbúar og horfði á af götunni í
forundran. Það var á að líta eins og ó-
raunveruleg bíómynd. Glæsikerrurnar
stöðvuðust við fínu hóteldyrnar og pallí-
ettukjólarnir stigu út og svifu inn á hótel-
in. Einhvernveginn fannst mér eins og
bæjarbúar skriðu í felur meðan á þessum
ósköpum stóð. Eins og þetta væri ein-
hver óþrifnaður.“
Hún hlær örlítið og lítur góða stund út
um gluggann og segir: „Þú verður að
koma niður í fjöru með mér. Ég þarf að
sýna þér svolítið.“ Við fikrum okkur nið-
ur þröngan og brattan stigann og komum
út. Tökum á rás. Hún staðnæmist skyndi-
lega á sandinum. „Sjáðu hvað skerja-
garðurinn er fallegur." Tunglið er hátt á
lofti á heiðskírum himni, speglast á haf-
inu og litlar öldur gæla við skerin. Öldun-
um skolar upp á sandinn þar sem við
stöndum. „Það er enginn skerjagarður í
Cannes."
Meira var ekki um það að segja.
Heimurinn þar er ekki hennar. Hennar
heimur er með sjónum og fuglunum á
Stokkseyri.
Á dögunum hittumst við aftur. Jörðin
orðin hvít og sjórinn úfinn. Við göngum
eftir fjárgötum í fjörunni á eftir rollum í
reifum og myrkrið skellur á.
„Það er einhver undarlegur straumur
sem liggur hingað inn í fjöruna, ein-
hverntíma var því logið að mér. Útlend-
ingar hafa komið og rannsakað þennan
straum, þennan kraft, sem virðist bara
leggjast hér að,“ segir Guðrún og bætir
við: „Það er ekki einleikið hvað mér og
fleirum líður vel hérna.“ Og hún strunsar
á eftir kindunum. Ég í humátt á eftir, því
mér leikur forvitni á að vita hvernig á því
stóð að hún var valin í kvikmynd hins
fræga leikstjóra, Tarkovskys.
Hún fellst á að segja mér það, þótt
greinilegt sé að henni falli betur að tala
um flest annað en sjálfa sig. „Það var
eiginlega tilviljun,“ segir hún og ætlar að
láta það nægja. En ég geng á hana og hún
horfir á mig þessu móðurlega augnaráði,
hnussar eins og hún sé svolítið bit og
segir: „Svíar fjármögnuðu myndina að
hálfu, Frakkar og Bretar hinn helming-
inn. Svo það lá fyrir að megnið af leikur-
unum yrðu Svíar. Auk þeirra var sín hvor
leikkonan frá Bretlandi og Frakklandi.
Leikararnir voru sum sé frá þeim þjóðum
sem höfðu fjárhagslegra hagsmuna að
gæta. Tarkovsky var fullkomlega sáttur
við að krafturinn, eða María, sú persóna
sem ég stend fyrir, kæmi frá íslandi.
Hann hafði ekki komið hingað þá, en
lesið bókmenntirnar okkar. Lárus Ýmir
Óskarsson leikstjóri benti honum á mig.
66 HEIMSMYND