Heimsmynd - 01.07.1993, Page 54

kiBLJL Ji lega nýjan heim“ segir Viðar.
ywYjm „Ég var í læri hjá Steindóri Sig-
& M. urðssyni leikmyndateiknara hjá
#■% V Leikfélagi Reykjavíkur en það
var verið að sýna söngleikinn
Hárið í Glaumbæ. Ég kynntist fljótlega
þeim krökkum sem léku í sýningunni. Upp
úr þessum kunningsskap kviknaði hug-
myndin um stofnun leiklistarskóla en slíkur
skóli var ekki fyrir hendi og áður hafði
hann aðeins verið starfræktur á kvöldnám-
skeiðum. Okkur fannst þá að við værum
fullorðið fólk og við vissum fullkomlega
hvernig ætti að reka skóla, en ég skil þó að
fólk hafi alið með sér efasemdir enda
mundi ég sjálfur ekki geta varist hlátri ef ég
hitti fyrir sautján ára ungling í dag sem væri
í þann mund að stofna leiklistarskóla.
Þrátt fyrir að það þætti ekki fínt, hvorki
hjá Leikfélaginu, Þjóðleikhúsinu né leikara-
félaginu, að krakkaskjátur úti í bæ ætluðu
að fara að útskrifa leikara og allt væri gert
til að leggja steina í götu okkar gekk fram-
kvæmdin merkilega vel fyrir sig. Eftir bréfa-
skriftir og samtöl við þáverandi mennta-
málaráðherra komumst við inn á fjárlög og
þannig gátum við greitt laun fyrir kennsl-
una en fram að þvt höföu velunnarar okkar
kennt þar mest í sjálfboðavinnu. Það fór
gífurlegur tími hjá okkur í öll hagnýt mál
sem nemendur þurfa venjulega ekki að
brjóta heilann um. Við fengum ekki síst
þjálfun í rekstri og bókhaldi og það sem
vantaði á hina tæknilegu hlið leiklistar-
námsins bætti rekstrarþáttur skólans
kannski að einhverju leyti upp. Sú reynsla
hefur nýst mér seinna í mínu starfi með
EGG-leikhúsið og gerir vonandi með Leik-
félag Akureyrar sem er öllu stærra í snið-
um. Aðsóknartölur hér eru sambærilegar
við það að hátt í tvö hundruð þúsund
manns sæktu hvert og eitt leikhús í Reykja-
vík. SAL-skólinn var síðan fyrirrennari
Leiklistarskóla íslands og minn árgangur
var síðasta árið í honum og fyrsti árgangur-
inn sem útskrifaðist þaðan. Ég trúði því þá
og trúi því enn að það sé ekki hægt að
mæla leiklistarhæfileika og því er enginn
mælikvarði til sem óyggjandi sker úr um að
einn sé meira leikaraefni en annar. Sú leið
var farin í SAL-skólanum að hafa mikla
mætingaskyldu og erfitt nám, þannig fann
fólk fljótlega hvað það var tilbúið að leggja
mikið í sölurnar og þannig grisjaðist fljót-
lega úr fólk sem var óvisst í sinni sök. Við
Guðrún Gísladóttir leikkona áttum það sam-
eiginlegt að koma inn í skólann á þeim for-
sendum að við ætluðum að læra leik-
myndagerð. Það stóð til að hafa fyrsta árið
sameiginlegt fyrir alla en gefa síðan nem-
endum kost á að velja ólíkar brautir innan
leikhússins. Það varð þó aldrei og við Guð-
rún útskrifuðumst seinna bæði sem leikarar
og kannski vorum við innst inni bara að
breiða yfir löngunina og hvað við ætluðum
okkur í raun og veru. Við smygluðum okk-
54
ur bara inn.“
Til að reka SÁL-skólann í upphafi þurfti
að krefja nemendur um há skólagjöld, en
þau lækkuðu um það leyti sem skólinn
komst inn á fjárlög, en það var kraftaverk
sem varð mörgum þyrnir í auga: „Til að
standa straum af skólagjöldum unnu margir
hálfan daginn og auðvitað öll sumur en auk
þess var lifað spart. Kennararnir unnu líka
óeigingjarnt starf en margir þeirra fengu
seinna starfssamning við Leiklistarskóla Is-
lands, en það átti ekki að ganga alveg á-
takalaust fyrir sig. Einn þessara kennara var
Þorgeir Þorgeirsson rithöfundur en hann var
líka sá besti og sá sem ég lærði mest af.
Hugmyndir Þorgeirs voru hins vegar of rót-
tækar til að hann fengi áframhaldandi ráðn-
ingu eftir SÁL-ævintýrið. En ég geri aldrei
neitt í leikhúsi eða útvarpi án þess að
blessa hans leiðsögn yfir í huganum, hans
kennsla var eitthvað sem ég bý að ævi-
langt.“
Eitt sumarstarfið mitt var að Sólborg,
heimili fyrir þroskahefta fyrir norðan"
segir Viðar. „Það var þá eins konar glerhús
og ég dvaldi þar líkt og í æsku nema hvað
núna hafði ég lyklavöldin og gat gengið ó-
hindrað milli glerhurða í krafti þess. Sjálf-
sagt var ég eins og hver annar gæslumaður,
ráðríkur með lyklakippu dinglandi við
buxnastrenginn.
Þaðvarerfittaðþurfa
skyndilega að horfast
í augu við að hafa verið
að spila rússneska rúllettu
í öll þessi ár.
Ég gerði þó eina uppreisn en hún var
gegn einkennisklæðum sem allt starfsfólkið
átti að klæðast. Þannig var mál með vexti
að ég var fyrsti karlmaðurinn til að vinna
við þessa stofnun og- allar starfsstúlkurnar
gengu í rósóttum kjólum við störf sín. Það
hefur sjálfsagt þótt óviðurkvæmilegt að
klæða mig í rósóttan kjól og því brugðu
góðar konur á það ráð að sauma á mig
jakka sem hæfði stöðu minni.. Það fór ó-
skaplega í taugarnar á mér að þurfa að
klæðast þessum jakka í vinnunni og í leið-
inni sú stefna að þurfa að merkja starfsfólk
sérstaklega. Ég lánaði því ungum vini mín-
um sem var vistmaður við stofnunina jakk-
ann og hann sat jafnan í honum á gólfinu
og reri fram og aftur eða stangaði úr tönn-
unum með vísifingri.
Minnisstæðasta sumarstarfið var þó að
sigla með fisk á Bandaríkin á fragtara. Fyrst
sigldum við í kringum landið og söfnuðum
saman fiski í öllum helstu plássunum og
það var lítill svefn og mikil vinna. Á þriggja
tíma fresti allan sólarhringinn skipuðum við
upp þar til við náðum hringinn og stefnd-
um út á haf. Úti á sjó lokaðist hringurinn
kringum þetta litla samfélag sem var um
borð, kannski þrjátíu manneskjur. Þá skiptu
jafnvel minnstu smáatriði um þessar hræður
alveg gífurlegu máli og ekkert sem gerðist
um borð var manni óviðkomandi. Hjá stýri-
manninum í brúnni hékk uppi gríðarlega
stór klukka og við gátum gleymt okkur við
vangaveltur um hvort við ættum að færa
hana fram eða aftur um einn klukkutíma
eða geyma það til morguns. Allt varð af-
stætt, bæði tíminn og þessi einkennilega til-
vist mannsins og ég hef seinna rennt hug-
anum aftur út á haf, ekki síst eftir að ég
kynntist kenningum exístensíalista en
einmitt þær kenningar hafa haft gríðarleg á-
hrif á allt mitt starf við leiklist í gegnum
tíðina."
Þegar þarna er komið er orðið dálítið
hávaðasamt inni á veitingastaðnum þar
sem við sitjum og við ákveðum að flytja
okkur um set. Við setjumst inn í Löduna
sem Viðar hefur að láni hjá ísfirskri óperu
söngkonu sem syngur í Leðurblökunni en
þennan ágæta farkost kallar Viðar af ein-
hverjum ástæðum alltaf Trabantinn. Förinni
er heitið í leikhúsið á Akureyri sem verður
vinnustaður Viðars á næstu árum. Nú eru
sautján ár liðin síðan Viðar útskrifaðist sem
leikari, en það var Leikfélag Akureyrar sem
fyrst opnaði honum dyr inn í leikhúsið. En
Leikfélag Akureyrar hefur einmitt í gegnum
tíðina verið ötult við að gefa ungum leikur-
um tækifæri.
„Á þessum tveimur árum sem ég starfaði
á Akureyri öðlaðist ég mjög dýrmæta
reynslu en þannig er um marga leikara sem
hafa stigið sín fyrstu spor hjá Leikfélagi Ak-
ureyrar“ segir Viðar þegar við erum sest inn
á litla skrifstofu stjórans með glæsilegu út-
sýni yfir Eyjafjörðinn. „Þá voru á verkefna-
skránni mjög spennandi verk. Annað árið
var íslenskt leikár og þá lék ég til dæmis í
Sjálfstœðu fólki og Stalín erekki hér. Seinna
leikárið lék ég í sýningunni Beðið eftir
Godot, en hún var sýnd um vorið. Það var
mjög merkileg sýning að því leyti að við
höfðum miklu fleiri æfingar eftir frumsýn-
ingu en sýningar, það er harla óvenjulegt í
leikhúsi. Við sýndum hana fimm eða sex
sýningar hér fyrir afskaplega fátt fólk en
fengum síðan boð á Listahátíð og allir mið-
ar seldust upp á skömmum tíma. Gárung-
arnir sögðu að Akureyringar hefðu tekið
flugið suður til að sjá hana þar. Þessi sýn-
ing fór líka á Beckett hátíð og endaði á því
að fá Menningarverðlaun DV.
Akureyri er lítið svæði og áhorfendahóp-
HEIMSMYIMD JÚLÍ