Heimsmynd - 01.07.1993, Blaðsíða 78

Heimsmynd - 01.07.1993, Blaðsíða 78
Allt frá því að íslendingar fengu stjórnmálin í sínar hendur, skrifar Guðjón Friðriksson, hefur myndast sú hefð að Landsbankinn væri eins konar tæki í höndum stjórnmálaflokka og einstakra stjórnmála- manna til þess að ná fram pólitískum markmiðum sínum. Landsbanki Islands er stærsti og öfl- ugasti banki landsins, eins konar þjóð- banki. Allt frá því að íslendingar fóru að fá stjórn mála í sínar hendur upp úr síðustu aldamótum og innlent fjármagn tók að myndast í landinu í einhverjum verulegum mæli hefur hann ásamt öðr- um bönkum gegnt þýðingarmiklu hlut- verki og lykilaðstöðu fyrir atvinnulífið. Frá þeim tíma komst sú hefð á að Landsbankinn og síðar aðrir ríkisbank- ar væru eins konar tæki í höndum stjórnmálaflokka og einstakra stjórn- málamanna til þess að ná fram pólitísk- um markmiðum sínum frekar en þeir væru faglegir viðskiptabankar. Saga Landsbankans allt frá aldamótum sýnir að stjórnmálamenn hafa lagt kapp á að hafa ítök í stjórn hans og hann hefur oft- ar en ekki verið notaður til framdráttar póli- tískum hugmyndum, þröngum kjördæma- sjónarmiðum, atkvæðaveiðum og jafnvel þegar verst iét til að hygla einkafyrirtækjum sem valdamönnum voru hugnanleg eða þeir áttu þar beinlínis persónulegra hags- muna að gæta. Sá þráður er nánast óslitinn frá dögum Tryggva Gunnarssonar í byrjun aldarinnar til þeirra bankastjóra sem nú sitja þó að krafan um hrein viðskiptaleg sjónar- mið sé nú hávær innan bankans og utan. Eitt gleggsta dæmið í sögu hans eru geysi- sterk ítök Sambands íslenskra samvinnufé- laga í stjórn Landsbankans allt frá árinu 1917 og þar til þessi stærsta verslunarsam- steypa landsins gaf endanlega upp öndina íyrir nokkrum misserum. Nú situr bankinn uppi með afleiðingarnar. Sterk hagsmuna- gæsla fyrir SÍS leiddi meðal annars til sam- tryggingar pólitískra afla innan bankaráðs- ins. Margt bendir til þess að Kveldúlfsmálið á kreppuárunum hafi markað upphaf ákveðins samtryggingakerfis milli Fram- sóknarflokks og Sjálfstæðisflokks eða helm- ingaskiptareglu, sem gilti um árabil og gildir kannski enn. Hér verður farið nokkuð ofan í saumana á upphafi Landsbankans sem pólitísks fyrirgreiðslubanka og þróun hans fram eftir öldinni. Arið 1904 fengu Islendingar heimastjórn og Hannes Hafstein varð ráðherra ís- lands. Samtímis var stofnaður öflugur einka- banki með erlendu hlutafé sem varð stærsti banki landsins. Það var íslandsbanki. Hann Landsbankahúsið í Reykjavík eins og það leit út árið 1924. var þó ekki meiri einkabanki en svo að samkvæmt lögum átti ráðherra íslands að vera formaður bankaráðs og skipa annan af tveimur bankastjórum. Fyrir í landinu var Landsbanki íslands og þar réði ríkjum kraft- mikill stjórnmálamaður, félagsmálafrömuður og framkvæmdamaður, Tryggvi Gunnars- son. Hann var einn af nánustu stuðnings- mönnum Hannesar Hafsteins og að auki móðurbróðir hans. Strax í upphafi valdafer- ils Hannesar Hafsteins virðist bankinn hafa verið notaður til að klekkja á höfuðand- stæðingi hans, Birni Jónssyni í ísafold. 78 H E M S M Y N D J Ú L í
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Heimsmynd

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimsmynd
https://timarit.is/publication/1408

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.