Heimsmynd - 01.07.1993, Side 59

meira. Það nýjasta sem Jóhann getur
hlustað á í átta rása kassettutækinu
sínu er líklega platan sem
Gary Glitter gaf út 1974. En
hún hljónlar örugglega vel.
En það eru fleiri en
Jóhann Hjálmarsson sem
hafa misreiknað tækni-
þróunina. í upphafi vídeó-
aldar kepptu VHS og
Beta-tæki um forystuna
og hafði VHS vinning-
inn á nokkrum mán-
uðum. Það var ljóst að
Beta-tækin yrðu forngripir.
En þegar þetta var komið á
hreint markaðssettu einhverjir
snillingar ný myndbandstæki og
kölluðu þau V-2000. Þessi tæki
höfðu enga möguleika á
markaðnum. VHS var búið að
sigra hann. Samt keyptu
einhverjir þessi tæki og dá-
sömuðu þau i fermingar-
veislum - þar til þeir átt-
uðu sig á að þeir yrðu sjálfir
að framleiða myndir ef þeir
vildu nota þau.
Ég efast um að Jóhann
Hjálmarsson eigi V-2000
myndbandstæki. Ég
trúi því ekki að það
sé alltaf sama fólkið
sem lætur blekkjast.
Samt sem áður væri
ekki vitlaust að kanna
hverjir eigi V-2000,
quadrophone og átta rása
kassettutæki. Og það mætti
líka kanna hverjir gerðust
áskrifendur að Þjóðlífi (sem
reyndist síðar verða
áskrift að ofsóknum)
og hverjir keyptu
nælonteppin sem
sölumennirnir sögðu
persnesk. Með því að safna
saman þessum upplýsingum
fengist listi yfir fólk sem
kaupir hvað sem er. Sá sem
hefði slíkan lista undir
höndum þyrfti ekki að
óttast um afkomu sína.
Hann gæti farið á uppboð hjá
tollstjóra, keypt það sem aðrir
líta ekki við og selt það síðan
fólkinu á listanum góða.
Sagan af persnesku teppun-
um er dálítið mögnuð. Hvað
gengur að fólki sem lætur telja
sér trú um að persnesk teppi
geti kostað 15 þúsund kall? Ef til
vill trúir það einfaldlega ekki á helstu
lögmál viðskipta? Eða kannski heldur
það að kúnnar gabbi sölumenn? Það veit
ekki að blekkingar í viðskiptum eru alltaf á
kostnað kúnnans.
Það er ekki þar með sagt að
viðskiptajöfrar láti aldrei blekkja sig eða
séu alltaf með samtímann á hreinu. Mig
minnir að það hafi verið hljómplötufyrir-
tækið Decca sem sendi mann að athuga
hvernig þeir væru þessir Bítlar sem krakk-
arnir væru að hlusta á í Cavernklúbbnum í
Liverpool. Sá kom til baka og sagðist telja
að þeir væru bóla. Sama sagði Svavar Gests
hérna heima.
Og misskilningurinn kemur fram víðar
en þar sem peningar eru í spilunum. Það er
til dæmis til fólk á íslandi sem er ekki einu
sinni orðið fertugt en trúði því samt að
Enver Hoxa væri einn rnesti hugsuður ald-
arinnar. Á sínum tíma gengu fram menn og
sögðu að það myndi aldrei lukkast að taka
upp hægri umferð. Ökumenn og gangandi
farþegar væru svo vanir vinstri umferð að ef
reynt yrði að breyta því yrði niðurstaðan
blóðbað. Á sínum tíma fór fólk líka í lýðhá-
skólann í Skálholti. Það hefur sjálfsagt fyrir
löngu gefist upp á að útskýra fyrir öðrum í
hverju sú menntun var fólgin. Og í dag er
til fólk sem berst fyrir borgaralegri fermingu
og reynir jafnvel að telja aðra inn þá
hugmynd.
En þótt menn geti misskilið stjórnmála-
þróun, menningu, tískuna, tíðarandann og
jafnvel manninn sjálfan, þá verður misskiln-
ingurinn oftast hlægilegastur þegar pening-
ar koma við sögu. Eins og þegar íslending-
ar notuðu verð á dálksentimetrum í New
York Times til að reikna út að leiðtogafund-
ur þeirra Reagans og Gorbatsjovs hefði fært
þeim milljarða í gróða.
En þótt við höfum flest látið narrast í við-
skiptum og haft skoðanir sem sagan
sannaði síðar að voru versta bull, þá þykir
okkur verra en ekki að viðurkenna það.
Þegar við erum spurð hvort við hefðum
tapað sparifénu okkar hjá Ármanni og Pétri
í Ávöxtun finnst okkur gott að segja nei. Ef
við höfum á sínum tíma talið Ármann fjár-
málasnilling og borið til hans allt okkar fé,
þá drögum við seiminn og segjum jú, það
er víst. Og höldum síðan ræðu um slælega
frammistöðu bankaeftirlitsins, nauðsyn á
neytendavernd á fjármagnsmarkaði eða
skiptum um umræðuefni.
Þótt fólk virði almennt skoðanir annarra
(að minnsta kosti að vettugi) og telji það
kost að fólk sé ólíkt og alls konar, þá er
það nú samt svo að flestir vilja lifa í takt við
samtíma sinn.
Ekki bara sökum þess að þeir geta ekki
lifað annan tíma. Og ekki bara vegna þess
að þeir sjái eftir því sem þeir missa af og
misskilja. Heldur vegna þess að ef þeir
fylgjast ekki með eru þeir auð-
gabbaðir. Og það er nóg til af fólki
sem vill nýta sér það.
H E I M S
M Y N D
J Ú L í
59