Skírnir - 01.04.2006, Blaðsíða 57

SKÍRNIR ORÐRÆÐA UM ORRUSTUÞOTUR 1961-2006 55
ar samningaviðræður um bókunina í janúar 2005 eða fjórum árum
eftir að hún rann formlega út. Ekkert varð þó úr því og engin nið-
urstaða kom fram á fundi samninganefnda ríkjanna í júlí 2005, en
þar átti fyrst og fremst að ræða kostnaðarskiptingu við rekstur
Keflavíkurflugvallar. Bandaríkjamenn vildu ekki skuldbinda sig
fyrirfram til að halda orrustuþotunum Sumir embættismenn
höfðu heldur ekki fyrirgefið íslenskum stjórnvöldum að hafa far-
ið beint til forsetans með málið og grafið þannig undan þeim.79 En
Davíð treysti greinilega á þau orð Bush að forsetinn vildi ekkert
gera sem ylli Davíð „vonbrigðum“, eins og Powell orðaði það.80
Með öðrum orðum gekk Davíð út frá því að persónuleg tengsl
gerðu það að verkum að Bandaríkjamenn hrófluðu ekki við orr-
ustuþotunum. Hættan við slíka persónupólitík var sú að hún græfi
undan stofnanaþættinum í samskiptum ríkjanna. Með pólitískum
breytingum eða stjórnarskiptum gætu aðstæður breyst á mjög
skömmum tíma. Og það var nákvæmlega það sem gerðist. Eftir að
Davíð hvarf úr stjórnmálum í október 2005 töldu Bandaríkja-
menn sig ekki lengur skuldbundna íslendingum. Það fór í taug-
arnar á þeim þegar samninganefnd íslands sem fór til Washington
í október neitaði að hefja samningaviðræður eftir að hafa kynnt
sér tillögur Bandaríkjastjórnar.81 íslenskir embættismenn töldu að
Bandaríkjamenn hefðu komið aftan að þeim með því að leggja
fram tillögur sem gerðu ráð fyrir því að íslendingar stæðu straum
af nær öllum kostnaði við herstöðina.
Bandaríkjamenn sögðu á móti að hér væri aðeins um að ræða
ítrustu kröfur sem síðan ætti að semja um.82 íslensk stjórnvöld
höfðu fallist á að taka aukinn þátt í rekstri þyrlusveitarinnar á
Keflavíkurflugvelli og síðar stigu þau skrefið til fulls með því að
bjóðast til að taka yfir rekstur hennar. Með því féllu þau frá því
meginsjónarmiði í túlkun sinni á varnarsamningnum að Banda-
79 Viðtal við bandarískan embættismann í utanríkisráðuneyti Bandaríkjanna, 29.
ágúst 2004.
80 Sjá Morgunblaðið, 17. nóvember 2004.
81 Viðtal við ónefndan bandarískan embættismann, 20. desember 2005.
82 Viðtal við ónefndan bandarískan embættismann í bandaríska varnarmálaráðu-
neytinu, 20. desember 2005.