Skírnir - 01.04.2006, Side 86

84
ÁRMANN JAKOBSSON
SKÍRNIR
af hef ég sjálfur séð sex nánast í heild sinni en þekki aðrar af af-
spurn.5
I blaðaumfjöllun um Survivor er stundum gert ráð fyrir að þátt-
urinn sé bandarísk uppfinning — enda hafa Bandaríkin tekið við
því hlutverki Reykjavíkur og annarra kaupstaða að vera sollurinn
þaðan sem lágkúran kemur (sbr. tungutama frasann „amerísk lág-
menning“). I raun voru Svíar fyrri til. Þar í landi hét þátturinn
Expedition Robinson og formúlan var sú sama. Sjálfur heyrði ég
fyrst um fyrirbærið nokkru fyrir daga Survivors þegar ég bjó í
Danmörku haustið 1998 og horfði aldrei á sjónvarp en varð brátt
forvitinn um Róbinsonleiðangurinn enda um fátt meira rætt. Ekki
kom út það hefti Aukablaðsins (Ekstrabladet) eða Myndablaðsins
(Billedbladet) að skipti leiðangursmanna kæmu ekki við sögu og
sjónvarpsleysið kom ekki í veg fyrir að ég kynntist þeim kepp-
endum sem danskur almenningur fylgdist best með. En ég sá þátt-
inn aldrei fyrr en hann var kominn til íslands gegnum Bandarík-
in. Það segir sína sögu um íslenska afþreyingarmenningu nú á
dögum. Einu sinni hefði þótt ferð yfir bæjarlækinn að sækja
sænska og danska afþreyingu til Bandaríkjanna.
Hvar er raunveruleikinn ?
Það er einkum raunveruleikatilvísunin í nafni þessarar tegundar
sjónvarpsefnis sem gagnrýnendum þáttanna mislíkar. Oft er sagt
að þættirnir sýni „brenglaðan" raunveruleika. Það orðalag er svo
algengt að það minnir á þann dólgamarxisma sem allir þekkja úr
goðsögnum, þar sem notkun orðsins „firring“ kom í staðinn fyrir
djúpsæja samfélagsgreiningu. Sama gildir um kvartanir yfir þeirri
brengluðu raunveruleikamynd sem veruleikasjónvarpið á að birta:
5 Þetta er í samræmi við fyrri reynslu mína af vinsælu afþreyingarefni: ég reyni að
leiða það hjá mér fyrst en síðan grípur forvitnin mig og að lokum ánetjast ég.
Nákvæmlega sama gerðist með Dallas á sínum tíma, ég féll á þriðju syrpu og sá
hvern einasta þátt uns þeir hurfu úr Ríkissjónvarpinu. En frá þessu greini ég
vegna þess að þegar rannsóknarefnið er nálægt má ekki gera sér upp gervifjar-
lægð og eitt af því sem er áhugavert við veruleikasjónvarp er að fólk ánetjast því
en það er ekki endilega vegna þess að það eigi ekki kost á annarri menningu og
innihaldsríkari.