Skírnir - 01.04.2006, Síða 97

SKÍRNIR
RÓBINSONSÖGUR FRÁ 21. ÖLDINNI
95
eins leikmyndin — en þar með er þó ekki sagt að hún skipti ekki
máli. Þátturinn lifir öðrum þræði á þeim Róbinsonsögum sem hann
vísar í. Draumurinn um hið frumstæða er alltumlykjandi, upphafs-
stefið er til dæmis óskilgreind ættbálkatónlist frá þriðja heiminum
og það varð feykivinsælt. Á sumum stöðunum þar sem keppnin fer
fram eru ennþá til „innfæddir" sem keppendur fá að hitta. Sjálfum
er þeim einmitt skipt í ættbálka í fyrstu sem kunnugt er.
Árekstur náttúru og siðmenningar er þó ekkert grundvallarat-
riði í Suvivor. Náttúran reynist keppendum vissulega erfið, þeir
borða minna og fá fábreyttari fæðu en venjulega og sumir þeirra
horfalla. Þeir eru utandyra í öllum veðrum og eru stundum hrakt-
ir. Samt hafa afar fáir hætt keppni af þeim sökum. Einn slasaðist og
annar gafst upp á aðstæðunum en sú þriðja raunar á fólkinu.13 Hin
félagslegu samskipti reynast ekki síðri þrekraun en erfið skilyrði
og nokkrir keppendur hafa sagst reiðubúnari að vera einir í til-
komumikilli náttúrunni en að vera samvistum við hitt fólkið. Rétt
eins og í sjálfri sögunni um Róbinson er hið fjarlæga land ekki að-
alatriðið heldur hinn evrópski maður og glíma hans við sjálfan sig
eða í þessu tilviki við nýtt samfélag sem er þó alls ekki framandi
heldur einmitt fullt af venjulegu fólki sem hegðar sér á fremur
hversdagslegan hátt við þessar öfgakenndu tilbúnu aðstæður.
Viðhorfin hafa breyst frá dögum Daniels Defoe. Á 18. öld var
heimurinn stór en maðurinn lítill og þó ekki minni en svo að hann
lét sig dreyma um að leggja heiminn undir sig. En við trúum ekki
lengur á ókönnuð lönd. Maðurinn er ekki hræddur við náttúruna,
hún ógnar honum ekki lengur heldur þveröfugt. Af öðru fólki
getur hins vegar staðið ógn og þess vegna felst lífsháskinn í þætt-
inum ekki í náttúruöflunum heldur útskúfun úr mannfélaginu.14
13 Netalfræðibókin Wikipedia er stútfull af áreiðanlegum upplýsingum um Survi-
vor og meðal annars er fjallað um þá níu keppendur (auk sigurvegaranna 11)
sem luku keppni án þess að vera kosnir burt (http://en.wikipedia.org/wiki/
Survivor_Trivia_and_Interesting_Facts). Fimm þeirra hættu af fúsum og frjálsum
vilja, fyrir utan þá sem voru nefndir fór ein heim vegna veikinda ættingja í Banda-
ríkjunum og önnur af ástæðum sem flestum öðrum en henni sjálfri voru huldar.
14 í nýjustu syrpunni (sem gerist í Panama) er leikið enn rækilegar með útskúf-
unaróttann þar sem einn keppandi þarf að dvelja aleinn á lítilli eyju í hverjum
þætti.