Skírnir - 01.04.2006, Síða 105

SKÍRNIR
RÓBINSONSÖGUR FRÁ 21. ÖLDINNI
103
er auðnum misskipt og völdin í höndum fárra. Öskubuskuminn-
ið er ein af stoðum hins kapítalíska samfélags vestanhafs þar sem
ójöfnuður er lítið til umræðu en í staðinn einblína menn á tæki-
færið. í Survivor fer fólk á vit móður náttúru, að eigin sögn til þess
að öðlast dýrmæta reynslu og auðvitað líka til að vinna milljón
dollara. En drifkrafturinn er að nútímaheimurinn skiptist í fáa
fræga og marga ófræga. Og því fleiri ófrægir sem labba um á jörð-
inni, þeim mun ákafar þrá þeir að komast úr hópi hinna mörgu
venjulegu í hóp guðanna, hinna fáu frægu. Um allan heiminn er
sjónvarpið álitið undratæki sem breytir öskubuskum í prinsessur
— og hvort sem mönnum líkar betur eða verr, þá gerir það ná-
kvæmlega það.
Hér stendur hnífurinn í kúnni þegar veruleikaþættir halda inn-
reið sína í íslenskt menningarlíf: með sjálfu sjónvarpsefninu þarf að
flytja inn þessa bandarísku hugmyndafræði um sjónvarpið sem
eins konar töfrahring sem veitir hringberanum yfirnáttúrulega
krafta. Hér á landi fylgir því ekki ennþá sama upphefð að hafa
komið fram í sjónvarpi (og þó getur hún verið allnokkur). Eins
finnst enginn sem er tilbúinn að bjóða 70 milljónir í verðlaunafé.
Ennþá eru íslensk afbrigði veruleikaþátta mun stífari en þau banda-
rísku. Kannski vegna þess að pörunarleikirnir voru fluttir inn
fyrstir og með þeim bandarísk deitmenning sem íslendingum er
ekki töm.27 Fyrstu syrpurnar af Ástarfleyinu og íslenska
bachelornum þróuðust þó í átt að vaxandi dramatík sem náði í báð-
um tilvikum hámarki í upprifjunarþætti í lokin. Það er fremur
óvenjulegt og bendir til þess að keppendur séu tilbúnir að leika
sjálfa sig af jafn miklum hita og Bandaríkjamenn en þáttagerðar-
mennirnir hafi ekki fundið leiðina til að virkja þá í sjálfum þáttun-
um.
27 Mikill munur er þannig á Djúpu lauginni og ensku fyrirmyndinni Blind Date.
í enska þættinum er markmið keppenda að komast á séns með fyndni og and-
ríki. Manneskjan sem á að velja grundvallar þá valið á andlegum hæfileikum en
ekki útlitinu. Þetta hefur aldrei náðst í íslenska afbrigðinu, fátt hefur verið um
keppendur sem kunna að koma fyrir sig orði en Hans klaufi hefur átt þeim
mun fleiri bræður. Val sigurvegarans er yfirleitt óskiljanlegt og stundum grun-
ar áhorfendur að félagar manneskjunnar sem barist er um gefi henni merki utan
úr sal um hvaða keppandi sé skást útlítandi.