Skírnir - 01.04.2006, Qupperneq 171

SKÍRNIR
UM BORGES
169
Borgesfeðgar voru einlægir vinstrimenn og „Georgie" fylgist af
aðdáun og spenningi með valdatöku kommúnista í Rússlandi og
uppgangi þeirra víðar í álfunni.
En Argentína var órafjarri evrópska suðupottinum, og raunar
finna menn sem reyna að skilja andrúmsloftið meðal þeirra evr-
ópsku menningarþjóða sem byggja sum lönd Suður-Ameríku
hversu mjög heimsstyrjaldirnar tvær hafa mótað allt lífið í móður-
álfunni; á einhvern merkilegan hátt lifir eitthvað af anda 19. aldar-
innar enn þar suður frá — „veröldin sem var“ lá þar aldrei bein-
línis í rústum. Og þegar þessi ungi og greindarlegi maður kom til
heimaborgarinnar, ferskur úr öllum bókmenntalegu nýstefnunum
og jafnvel persónulega kunnugur sumum af efnilegstu skáldum
Evrópu — til að mynda García Lorca sem hann hitti á Spáni — þá
var það ekki lítill hvalreki fyrir bókmenntalíf í Buenos Aires. Og
hann varð fljótlega innsti koppur í búri meðal ungra argentínskra
skálda, stofnaði með öðrum ný og framsækin bókmenntatímarit
og skáldahreyfingu sem kenndi sig við „ultraismo"; Borges miðl-
aði löndum sínum af því sem hann kynntist úr evrópskum nú-
tímabókmenntum, þýddi til að mynda sýnishorn úr verkum
Franz Kafka og James Joyce, auk þess sem hann gerðist afkasta-
mikið ljóðskáld. Strax árið 1923 gaf hann út ljóðabókina Fervor de
Buenos Aires (titilinn mætti kannski þýða sem Með Buenos Aires í
blóðinu). Og næstu ár birti hann ljóð, esseyjur og bókmenntaleg-
ar stefnuskrár í tímaritum.
Veröldin hlýtur að hafa litið afar vel út í augum skáldsins upp-
rennandi. Og svo kynntist hann ungri stúlku, Nóru Lange. Sú var
af norskum uppruna, Lange faðir hennar var ævintýramaður og
landkönnuður eins og margir frægir Norðmenn á þessum tíma,
hafði skoðað leyndardóma og víðáttur Suður-Ameríku og var af
sumum líkt við Livingstone — hann lét víða til sín taka í spænsku
Ameríku, stjórnaði meðal annars stórskotaliði Hondúras í stríði
við El-Salvador, en settist svo að í Buenos Aires ásamt eiginkonu
og nokkrum dætrum. Og ein þeirra, Nóra, gerðist ung mjög áber-
andi í bókmenntakreðsum borgarinnar. Hún þótti gullfalleg, með
mikið rauðgullið lokkaflóð og fékk viðurnefnið „engillinn". Hún
gaf út ljóðabók árið 1924, aðeins átján ára gömul, Kvöldstræti (La