Skírnir - 01.04.2006, Page 175

SKÍRNIR
UM BORGES
173
ursmaður fasista — hann fyrirleit þjóðrembu, taldi sig alla tíð al-
þjóðasinna, og kynþáttahyggja vakti honum viðbjóð; hann komst
meðal annars yfir þýskan bækling gefinn út af nasistaflokknum og
átti að kenna börnum að hata gyðinga — þetta olli honum klígju.
Hann var að vísu hættur að vera kommúnisti; þróunin í Sovétríkj-
unum á Stalíntímanum var honum ekki að skapi. En hann var
virkur stuðningsmaður bandalags mið- og vinstriflokka sem bauð
fram sameiginlega í kosningum 1941, aðallega til að hamla gegn æ
meiri uppgangi fasista þar í landi. 4. júní 1943 var svo lýðræðisleg
stjórn hrakin frá völdum af hópi hægrisinnaðra herforingja við
mikinn fögnuð argentískra nasista; einn herforingjanna var Juan
Perón, en óbeit Borgesar í hans garð átti eftir að lita æ meir póli-
tísk sjónarmið hans það sem eftir var æfinnar.
Atvinnumálaráðherrann Perón varð mjög áhrifamikill innan
herforingjastjórnarinnar. Hann hafði á árunum fyrir stríð dvalist á
Ítalíu og hin stóra stjórnmálafyrirmynd hans var Benito Musso-
lini. Með falli Hitlersþýskalands vorið 1945 hrikti í stoðum her-
foringjastjórnarinnar, og eftir að meðal annars sendiherra Banda-
ríkjanna hafði tekið undir kröfuna um endurreisn lýðræðis í
Argentínu hrökklaðist stjórnin frá völdum og Perón var hneppt-
ur í varðhald. Upp reis mikil mótmælaalda skipulögð af stuðn-
ingsmönnum hans og í kosningum árið 1946 sigraði Perón og varð
forseti landsins, Borges og skoðanabræðrum hans til mikillar
hrellingar. Skömmu eftir að Perón varð forseti barst Borges síðan
tilkynning um að það ætti að færa hann til í starfi — af bókasafn-
inu og í einhverskonar matvælaeftirlit, í deildinni sem sér um fið-
urfé. Samkvæmt ævisögu Williamson er mikið álitamál hvað þarna
var að gerast; hugsanlega var bara verið að láta Borges njóta ein-
hvers framgangskerfis sem opinbers starfsmanns, færa hann í
örlítið betur launað starf. En margir álitu að hérna væru í gangi
pólitískar ofsóknir og varð úr dálítill hvellur — um þetta urðu
blaðaskrif og málið varð Perón til álitshnekkis en Borges til nokk-
urrar frægðar. Uppúr þessu hætti hann sem opinber starfsmaður
en fór að fá tekjur sem fyrirlesari víða um land sem hentaði hon-
um mun betur. Og sjálfur var hann aldrei í neinum vafa um að
hann hefði sætt ofsóknum — verið hrakinn af bókasafni til að