Skírnir - 01.04.2006, Page 193

SKÍRNIR
Á TÍMUM VARANLEGRA ÁSTARSORGA*
191
staðfestir merkingu fyrri ferðarinnar og þjónar þeim tilgangi að
dýpka og umbreyta skilningi okkar á atburði sem þegar er orðinn.
Ferðin er því eins konar endurlestur á ferðinni sem hún ímyndaði
sér og sannar gildi hennar fyrir söguna. Ferðin sem Hans fór í en
Samanta neitaði sér um er táknræn fyrir samband þeirra, því hún
byggist á fjarveru og ímyndun. Saga Samöntu endar því á besta
hugsanlega máta. Fjarveran tengir þau saman að eilífu. Ástæðan er
einföld. Líkt og Samanta segir veit enginn á hverju útkoman velt-
ur „nema það væri á því hvaða lag fuglinn syngur þegar maðurinn
er sestur á stein við Norðurá" (107). Orlagasöngur Samöntu og
Hans er írskt þjóðlag sem heitir „Svarta rósin“, Roisin dubh, sem
þunglyndur vinur hennar hafði kallað „daprasta lag heimsins, [...]
endalok allra rósa“ (28). Fuglinn á steininum syngur tregaljóðið
og boðar eilífan aðskilnað anda sem unnast.
Saga Samöntu er sérherbergi hennar sem hún deilir með les-
endum þeirrar „ástarsögu“ sem finna má í verki Steinunnar. Les-
endur trúa því að ást hennar hafi merkingu og sé raunveruleg. Líkt
og Samanta neita þeir því að karlhetjan Hans sé aðeins ímyndun
og sé sniðinn að þörfum hverrar konu í dulvitundinni. Ef við
leggjum trúnað á formgerð ástarsögunnar er sagan raunveruleiki
sem hvorki hefur verið ritskoðaður né bældur því sagan uppfyllir
óskir okkar. En göfgun er ákveðið form bælingar þar sem Samanta
breytir sögunni í það form sem sjálfsmynd hennar sættir sig við.
Rósin í verkinu er í senn appelsínugul og svört. Hún er tákn lífs-
hvatarinnar, þarfarinnar fyrir að tengjast annarri manneskju og
upplifa ástina, sem án fyrirvara verður svört og sýnir okkur að
dauðinn er handan sögunnar. Samanta þráir að aðskilnaðurinn feli
í sér eilífa ást en svartur litur rósarinnar gefur til kynna að í verk-
inu sé ástin fjarverandi.
Hvað er lífið svo sem, ef ekki runa af eltingarleikjum?
í einni af þekktustu ritgerðum sínum, „Handan vellíðunarlög-
málsins", sem kom út 1920 setur Freud fram kenningar sínar um
endurtekningaráráttuna. Hvötin einkennist af ítrekaðri hegðun
sem ber merki um sjúkleika og birtist í þráhyggju, s.s. í ritúali,