Skírnir - 01.04.2006, Síða 211

SKÍRNIR
NÝHIL, EÐA VANDI HINS NÝJA
209
nýjungarinnar átt sér stað samhliða síaukinni áherslu kapítalisma
og stórfyrirtækja á hugtök á borð við „sköpun", „frjósemi"
o.s.frv. Listamaðurinn á okkar dögum getur ekki varist þeirri til-
hneigingu markaðarins að eigna sér „hið nýja“, „frumleikann“ eða
„sköpunarkraftinn“ — og gengst jafnvel glaðbeittur við henni, sér
enga mótsögn eða spennu fólgna í gagnkvæmu eignarhaldi lista-
manns og forstjóra á nýstárleikanum. Þegar stórfyrirtæki á Islandi
styrkja nýsköpun í listum grunar mig að það sé ekki í von um að
útkoman sprengi viðjar borgaralegrar söguvitundar eða hvetji
áhorfendur til pólitískrar virkni, heldur í þeirri von að nýsköpun-
in framleiði á endanum „stofuhæfa" list í líkingu við tónlist Bjark-
ar eða myndlist Georgs Guðna. „Flipp" listamannsins á yngri
árum telst þá einhvers konar kreatívt gelgjuskeið sem hann snýr
baki við þegar hann hefur fullmótast, þó meðvitaður um nauðsyn
þess að hafa á einhverjum tímapunkti „efast um allt“, „hugsað út
fyrir rammann" o.s.frv.
Þannig er vandi hins nýja, hins nýjasta nýja, á okkar dögum. Það
er í þessu umhverfi sem helsta fjöregg nýsköpunar í skáldskap á Is-
landi, Nýhil, sprettur fram. Af starfi mínu innan hópsins sem rit-
stjóri, viðburðastjóri og nú síðast útgáfustjóri hef ég ekki farið var-
hluta af þessum vanda. Nýundirritaður samningur Nýhils við
Landsbanka íslands um kaup á ljóðabókaseríu Nýhils Norrœnar
bókmenntir er skýr birtingarmynd þess sérstæða sambands sem ís-
lenskar fjármálastofnanir og fyrirtæki eiga nú við listaheiminn. Það
er ekki lengur svo að einn og einn efnaður velgjörðamaður styrki
einstaka listamenn — fyrirtæki líta nú á dögum á það sem hluta af
ímyndarsköpun sinni að styrkja listir og menningu. Aðeins fram-
tíðin getur leitt í ljós hvort „allir græða" á þessu fyrirkomulagi.
Sú staðreynd að fæstir innan Nýhils fást af áhuga við pólitíska
list, þótt listsköpunin sé oft framsækin, varpar ljósi á af-pólitíser-
ingu listanna. Flópurinn sjálfur hefur ekki skapað sér neina sam-
eiginlega listræna stefnu eða markmið, enda vart heyrst kröfur um
það innan hans. Öllu ægir saman hvað fagurfræðilegar áherslur
varðar og því erfitt að lýsa sköpun hópsins sem einhverjum til-
teknum ‘isma’.