Gríma - 01.09.1942, Blaðsíða 8

6
HAMRA-SETTA
[Gríma
lítið eða ekkert sé leggjandi upp úr þeim atriðum í
íslendingasögunum, sem eingöngu urðu að byggjast
á traustleika minnisins, unz þær voru ritaðar, en
sannist það, að munnmæli geti geymzt lítið breytt í
aðalatriðum í minni og á vörum þjóðarinnar í 300—
400 ár, þá er fallin sú algenga viðbára þeirra, sem
telja fornsögur okkar skröksögur einar, af því að við-
burðirnir væru 200—300 ára gamlir, þegar þeir voru
færðir fyrst í letur.
Með grein minni í Skírni 1936 um örnefnið Hval-
urð hef eg að vísu fært sönnur á þenna möguleika,
en sérhver ævagömul þjóðsögn, sem dregin verður úr
djúpi efasemdanna, er eins og lóð á þeirri vog, sem
sá möguleiki er veginn á, og getur gert hann að ó-
hrekjandi staðreynd.
Með þessu er þó ekki sagt, að öll munnmæli geti
verið sönn. Fer slíku mjög fjarri, því að allir vita, að
mikið af því tægi eru staðlausir stafir, og þykist eg
ekki þurfa að útiloka þann misskilning frekar.
í fljótu bragði virðist fyrrnefnd þjóðsaga vera
mjög ósennileg. Svo fór fyrir mér, þegar ég fyrst las
söguna, að eg setti hana á bekk með sögunum af
Gilitrutt og Grýlu. Þetta um hellisvistina í mörg ár,
veiðivatnið í hellinum, barnamorðin og ummæli
Hamra-Settu um einhvern góðan grip, er átti að
hanga yfir rúmi hennar, — allt setti það forneskju-
legan blæ á frásögnina. Það mætti segja mér, að
fleirum hefði farið eins og mér, og jafnvel væri nú
almennt á sögu þessa litið sem tilhæfulausan þvætt-
ing. En slíkum hugmyndum má varpa fyrir borð, því
að rekja má ýmis atriði sögunnar til atburða, sem
gerðust á fyrra hluta 16. aldar.