Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1996, Síða 18

þjálfunar í tali og
heymaiskynsæfingum.
Hann fékk leyfi hjá
foreldrum mínum til
aðhafamig.” Hervör
á góðar endurminn-
ingar frá Kollafjarð-
arnesi. Þrjátíu og
fjórum árum síðar
segir Hervör í hátíð-
aræðu við setningu
Menningarhátíðar í
Alaborg, þá sem
formaður Félags
heyrnarlausra: “Ég
þarf ekki að segja
ykkur, hvað heyrnar-
leysi er rnikil hindr-
un, hvað heyrnleys-
inginn hefur mikla þörf fyrir að tjá sig,
eignast vináttu og skilning þeirra sem
heyra svo að hann einangrist ekki frá
samfélaginu og félögum sínum sem
eins er ástatt fyrir. An tungutaks, segir
hinn heyrandi, væri ekkert mál, þar
af leiðandi ekkert menningarlíf. An
táknmáls væra tjáskipti heyrnarlausra
nær óhugsandi. Svo þýðingarmikið
er það í samskiptum okkar.”
Sjö ára að heiman
Sjö ára fór Hervör frá foreldrum
sínum. settist í heimavist og
dvaldi ekki mikið heima eftir það.
“Það var svo mikil fátækt á þessum
árum og samgönguleysi. Þáfórabörn
ekki heim til sín á jólunum. Það var
líka svo langt að fara. Um jólin var
ég hjá föðursystur minni í Reykjavík.”
Hervör barmar sér ekki yfir því að
komast ekki heim um jólin, en jóla-
gjafimar skapa sára endurminningu.
“Ég fékk aldrei jólapakka frá mömmu
og pabba, en móðurbróðir minn á
Flateyri og konan hans sendu mér
gjarnan jólapakka.” Börn eru misk-
unnarlaus, jafnvel í fámennum hópi
heyrnarlausra var mikið bil á milli
ríkra og fátækra. “Sumir skólafélagar
mínir komu frá sterkefnuðum fjöl-
skyldum. Mér var strítt miskunnar-
laust á því, hvað foreldrar mínir voru
fátækir, hvað þau áttu mörg börn.”
Hervör segist hafa beðið Brand að
segja ekki frá öllum systkinunum sem
fæddust fyrir vestan. Hún segist
jafnframt hafa skrökvað því, að hún
fengi jólapakka frá foreldrum sínum.
Hervör þurfti oft að vera hörð af sér.
Það tekur á Hervöra að segja frá þessu
Hervör og Guðmundur með börnum sínum: Bryndísi,
Magnúsi, Maríu, Guðjóni og Ragnheiði.
æviskeiði. Táknin verða hraðari.
Orðin streyma frá henni. Allur lík-
aminn sýnir sálræn átök fyrri ára.
“Mamma verður alltaf klökk þegar
hún talar um þessi ár,” segir Ragn-
heiður, “hún upplifði þann tíma þegar
heyrnarlaus börn voru rifin frá for-
eldrum sínum og sett í heimavist.
Samt er það einkennandi fyrir
mömmu og hennar skólasystkini,
hvað þau eru sterk og sjálfstæð. Nú
þykir það sjálfsagt að öll börn fari
heim til sín um jólin. Annars hefur
þróunin orðið sú, að foreldrar heyrnar-
lausra barna úti á landi flytja gjarnan
til Reykjavíkur með börnum sínum.”
- Hvað voruð þið mörg
skólasystkinin, Hervör?
Hervör reynir að rifja þetta upp
og teiknar sætaraðir í skólastof-
unni út í loftið. “Eitthvað á milli tutt-
ugu og þrjátíu,” segir hún síðan.
Merkilegt að sjá, hvað minnið tengist
sjóninni, hvað hún upplifir hlutina
sjónrænt og allt teiknast upp á augað.
“Ég var fermd 29. apríl,” segir
Hervör, “pabbi ætlaði að koma suður,
en varð að hætta við, þar sem barn
fæddist 27. apríl, en þau fylgdust með
í gegnum útvarpið. Þremur vikum
seinna dó bróðir minn sem fæddist
þarna.” Fermingarveisla var haldin í
skólanum og Brandur hvatti hana til
að bjóða ættingjum sínum. Föður-
systir hennar kom í fermingarveisl-
una, “Agústa Guðjónsdóttir er núna
91 árs og reyndist mér sem besta móð-
ir,” segir Hervör. Hervör eignaðist
bróður sem var fjórum árum yngri og
tengdist henni mjög náið. Hafsteinn
Guðjónsson fæddist líka heyrnarlaus
og Hervöru fannst
hún bera mikla
ábyrgð á bróður sín-
um þegar hann kom
í skólann. Hafsteinn
lærði klæðskeraiðn
og starfaði við það
allt sitt líf. Hann dó
rúmlega fimmtugur.
- Hverjar eru helstu
orsakir
heyrnarleysis ?
“Heyrnarley si
okkar Hafsteins gæti
stafað út af skyld-
leika mömmu og
pabba,” segir Her-
vör, “en heyrnar-
leysi fyrr á árum mátti mjög oft rekja
til heilahimnubólgu. Faraldur rauðra
hunda gekk stundum yfir, og árin
1964 og 1973 fæddust mörg heymar-
laus börn. Nú er hægt að koma í veg
fyrir heyrnarleysi með bólusetningu
bæði af völdum heilahimnubólgu og
rauðra hunda.”
Sterkur lífsförunautur
Hervör var fjarri foreldram sínum
frá sjö ára aldri og þurfti
snemma að standa á eigin fótum. Ung
eignaðist hún sterkan lífsförunaut,
sem stóð við hlið hennar ætíð síðan
og setti sjálfan sig í spor heymarlausu
konunnar. Hervör kynntist Guðmundi
eiginmanni sínum, þegar hún var 15
ára. “Þetta var svona þá,” segir hún
og fer aðeins hjá sér.
“Samband mömmu og pabba er
mjög sérstakt,” skýtur Ragnheiður inn
í. “Það hefði aldrei gengið, ef pabbi
hefði ekki lært táknmálið strax.
Brandur var oft beðinn um að túlka í
dóms- og lögreglumálum heyrnar-
lausra. Nauðgunar- og bamaverndar-
mál komu upp hjá heyrnarlausum
ungum stúlkum. Hervör skildi heyrn-
arlausa betur en Brandur, svo að hann
fékk hana oft til að hjálpa sér. “Ég var
bundin þagnareiði í þessum málum,”
segir Hervör, “mikil ábyrgð fyrir mig
svona unga, en eftir að við Guðmund-
ur kynntumst kom hann oft með til
að hjálpa mér.”
Aðeins verklegt nám
fyrir heyrnarlausa
Sextán ára tók Hervör unglingapróf
og útskrifaðist þar með úr
18