Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1996, Qupperneq 31

Helstu áherslur í lögum um geð-
heilsuvernd eru m.a. :
- að tryggja áhrif sjúklinga og að-
standenda þeirra á þjónustuna
- að tryggja réttarfarslegt öryggi
geðsjúkra og réttindi þeirra
- að tryggja sveigjanleika þjónust-
unnar og að hún lagi sig að breyti-
legum þörfum og sjúkdómsein-
kennum sjúklinganna
- að tryggja að geðheilbrigðisþjón-
ustan sýni visst frumkvæði og nýti
og örvi þau úrræði sem völ er á
- að tryggja að almenningi séu kynnt
störf fagmenntaðs fólks á þessu
sviði og gera eftirsóknarvert að
vinna að geðheilbrigðismálum
- að tryggja menntun og sí/endur-
menntun starfsfólks á geðheil-
brigðissviði
- að tryggja mat á gæðurn þjónust-
unnar og að sömu staðlar séu notað-
ir hvar sem sjúklingurinn býr.
Raunar má segja um ofangreind
atriði að þau séu mjög almenns
eðlis, rnjög opin og spyrja má hvort
þessi atriði, þó lögfest yrðu gagnist
notendum þjónustunnar eitthvað betur
en þau lög sem við þó höfum um
fatlaða og málefni þeirra. Mörg þeiiTa
atriða sem um ræðir eru fjárhagslegs
og/eða stjórnunarlegs eðlis og ekki til
þess fallin að stjórna með gegnum lög
eða reglugerðir. Þar reynir fyrst og
fremst á vilja fagfólks innan geðheil-
brigðiskerfisins til að endurskoða og
umbreyta. Það þarf að hafa vilja til
að taka upp opna urnræðu um ábyrgð,
faglega ímynd, siðfræði og faglega
þróun, óháð stjórnmálalegum og
menningarlegum straumum og stefn-
um í þjóðfélaginu.
Um réttarstöðu geðsjúkra sem
hafna meðferð og eru lagðir inn gegn
eigin vilja verður að mínu mati að
fjalla sérstaklega. Þar er sárlega þörf
á sérlögum þar sem lögræðislögin og
nýtt frumvarp til laga um réttindi
sjúklinga fjalla ekkert um gæði þeirrar
meðferðar og umönnunar sem þessir
sjúklingar eiga kröfu á m.a. skv.
ályktun Sameinuðu þjóðanna frá 1971
um réttindi geðsjúkra. Þar á ég við
réttarfarsreglur um forsendur innlagn-
ar, umhverfi, framkomu, þvingunar-
aðgerðir hvers konar og reglur um
eftirlitsnefnd og/ eða aðra aðila sem
sjúklingar geti kært sín mál til. Það er
nefnilega munur á lögum um réttindi
sjúklinga og reglum um réttaröryggi.
Andstæðingar sérlaga urn málefni
geðsjúkra hafa bent á að þau séu
óþörf, að geðsjúkir eigi að falla undir
sömu lög og aðrir í þjóðfélaginu og
að þau í versta falli auki á fordóma
og útskúfun. Hér á landi sem og hvar-
vetna í hinum vestræna heimi hefur
þróunin verið sú að stærri geðsjúkra-
húsum hefur fækkað svo og legudög-
um á geðdeildum. Samtímis hefur
verið lögð meiri áhersla að veita fötl-
uðum þjónustu sem miðast við að þeir
geti lifað sem eðlilegustu lífi í sam-
félagi við aðra. Samt sem áður er að
mínu mati allt of rnikið um að geð-
sjúkir njóti ekki þeirra réttinda sem
þeim ber skv. lögum og hver eigi að
gæta hagsmuna þeirra? Það fer til
dæmis ekki alltaf saman að vera
Hlerað í
Páfinn kom í heimsókn til New York
og fékk hann að sjálfsögðu bifreið og
bílstjóra til umráða - eina af þessum
stóru fínu “limosínum”. Páfinn, sem
aldrei hafði ekið nema litlum,
pólskum bílum langaði ósköpin öll til
að prófa að aka stóra bílnum.
Bílstjórinn lét það eftir honum með
hálfum huga, skipti um sæti við
páfann, páfi ók af stað og lenti strax í
árekstri. Lögregluþjónn kom að og
þekkti páfa og vissi ekki hvað hann
ætti að gera. Páfinn sagði að hann
sektaði sig auðvitað eins og aðra sem
lentu í slíku en lögregluþjónninn
hikaði og hringdi á stöðina og sagðist
vera í vandræðum með mann sem
hann kynni ekki við að sekta. “Nú
hvað erþetta”, sagði varðstjórinn, “er
þetta borgarstjórinn?” Nei, svaraði
hinn. “Er þetta fylkisstjórinn?” “Nei”,
svaraði hinn.
“Hva, er þetta sjálfur Bandaríkja-
forseti?” “Nei”, svaraði lögreglu-
þjónninn “ég veit ekki alveg hver
hann er, en páfinn ekur honum”
Strangtrúaður Gyðingur var að deila
við þrjá trúleysingja um tilvist Guðs
almáttugs. Gyðingnum ofbauð
trúleysi þeirra og bað Guð um tákn,
ský á skafheiðan himin. Skýið birtist
óðara, en trúleysingjar sögðu svona
hluti alltaf geta gerzt. Gyðingurinn
fulltrúi stofnunar þeirrar sem sjúkl-
ingar dvelja á, oft gegn sínum vilja,
og talsmaður sjúklings. Þar lendir
starfsfólk oftar en ekki í vandasamri
siðferðislegri klemmu. Efla verður að
mínu mati félög eins og Geðhjálp og
Geðvernd sem hafa það markmið að
styðja geðsjúka og aðstandendur
þeirra og standa vörð um réttindi
þeirra. Það þarf að stórauka fjárfram-
lög til þessa málaflokks, sérstaklega
með börn og unglinga í huga, auka
forvarnir og menntun fagfólks, opna
umræðuna um réttarfarslegt öryggi og
réttindi geðsjúkra og færa hana út
rneðal fólksins.
Guðbjörg Sveinsdóttir
geðhjúkrunarfræðingur og
forstöðumaður Vinjar,
athvarfs fyrir geðfatlaða sem Rauði
kross íslands rekur.
hornum
bað um steypiregn úr skýinu og það
fossaði niður úr skýinu og enn bað
hann um þrumur og eldingar og ekki
sannfærðust trúleysingjar að heldur,
kváðu þetta afleiðingu eina af dimmu
skýi. Gyðingurinn ákallaði nú Guð
sterklega og hann birtist þá í skýinu,
skók að trúleysingjum hnefa og
heimtaði að þeir tryðu tilvist sinni.
Þeim brá að vísu afskaplega en þá
sagði einn þeirra: “Ja, þetla er nú gott
og blessað, en ennþá eru það nú bara
tvö atkvæði á móti þremur.”
**
Tveir menn mættust í skemmtigarði
og voru báðir með hund í bandi. Þeir
tóku tal saman og annar spurði hinn
hvort hundur hans væri með ættartré.
Þá svaraði sá er spurður var: “Nei, nei,
hann sprænir bara utan í hvaða tré sem
á vegi hans verður.”
**
Og svo gamall karlrembubrandari.
Læknirinn sagði manninum að hann
ætti aðeins þrjá mánuði ólifaða. Hann
spurði lækninn hvað hann ætti að gera
til að hafa nú sem mest út úr þessum
þrem mánuðum.
“Fáðu kvenréttindakonu til að fara
með þér til útlanda og vertu þar með
henni þar til yfir lýkur.” Maðurinn
bað eðlilega um útskýringu þessa.
“Jú, þér mun finnast þessi tími vera
eins og heil eilífð.”
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
31