Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1998, Blaðsíða 12

Árni Ragnar Georgsson við myndir sínar á afmælissýningu
í Ráðhúsinu.
UMSJÓN
Eins og lesendur eiga vel að
vita varð Umsjónarfélag
einhverfra 20 ára á liðnu ári.
Af því tilefni gaf félagið út glæsilegt
afmælisrit sem Umsjón nefnist og
inniheldur margan mætan fróðleik.
Bergrún Helga Gunnarsdóttir er rit-
stjóri Umsjónar.
Um einhverfu segir m.a. í upphafi
ritsins: Einhverfa getur verið lífstíð-
arþroskahömlun sem lýsir sér m.a. á
þann hátt að einstaklingar eiga oft í
erfiðleikum með að skilja það sem
þeir sjá, heyra og skynja í umhverfinu.
Á gulu ljósi er svo forystugrein
formanns, ÁstrósarSverrisdóttur. Þar
minnir hún á baráttumálin í upphafi
sem endurspeglist í lögum félagsins,
við þau er enn verið að kljást. Ein-
hverfa er afar sérstæð fötlun, segir
Ástrós. Minnir á bækurnar tvær:
Dyrnar opnast og Hér leynist drengur,
sem hafa gjört sitt mikla gagn. Bar-
áttan er endalaus: Framhaldsskóla-
menntun er ekki til fyrir einhverfa.
Biðlisti er fyrir skammtímavistun
vegna skorts á fjárveitingu. Biðlisti
er á meðferðarheimilum og það ríkir
neyðarástand á þessum heimilum.
Heildstæð þjónusta fyrir einhverfa
sem byggð er upp á skipulagðan hátt
er allra hagur, segir Ástrós.
Ljóðið Frostdagar eftir Hallgerði
Gísladóttur er birt hér í heild:
Mættu tár mín
heit
bræða hemið
ísgrátt
svo gola reisi gárur
á vök
og gufa leiti himins
í sól
í blessaðri sólinni.
Sólveig Guðlaugsdóttir geðhjúkr-
unarfræðingur og stofnfélagi
rekur í stórum dráttum sögu félagsins.
Hún minnir á markverða áfanga sem
hina stöðugu baráttu, sambýlin þrjú
að Trönuhólum 1, Sæbraut 2 og Hóla-
bergi 76, skammtímavistun og svo
Iðjuberg, vinnustofu fyrir einhverfa.
Tekur svo menntamál fyrir og nefnir
Dalbrautarskólann og þrjár sérdeildir
á höfuðborgarsvæðinu: I Digranes-
skóla, Langholtsskóla og Hamra-
skóla.
Fræðslu- og kynningarstarf félags-
ins hefur mikið verið og árangri skil-
að, útgáfumál eru rakin, þetta er þriðja
stóra blaðið sem út er gefið. Þörfin
fyrir baráttu foreldra heldur áfram að
vera fyrir hendi um ókomna tíð, segir
Sólveig. Afar fróðlegt og lifandi er
viðtal Önnu Kristine Magnúsdóttur
við Elvu Björk - unga einhverfa konu,
sem spjarar sig með miklum ágætum.
Á Skálatúni var hún sem barn í 6 ár,
var svo ættleidd af þeirri mætu konu,
Katrínu Guðmundsdóttur. Elva Björk
notar Teacch blaðið óspart svo allt er
hjá henni í röð og reglu. Hún vinnur
í kexverksmiðjunni Frón, hefur gjört
svo í nær 13 ár, býr nú í eigin íbúð
hér í Hátúninu. Fer á ættarslóðir
Katrínar mömmu sinnar í þrjá mánuði
á hverju ári, í fríi þá úr vinnunni.
Merkilegt er að lesa það þegar hún
sem barn hætti að tala, lokaði á allt
og alla í þrjú ár sakir þess að um-
hverfið var of erfitt. Páll Magnússon
sálfræðingur við Barna- og ungl-
ingageðdeild á þarna greinina: Ein-
hverfufólkið. 1943 var einhverfu fyrst
lýst á fræðilegan hátt. Þrátt fyrir að
mikið hafi áunnist í þekkingu er enn
margt tiltölulega ókannað. Páll talar
um gagntækar þroskaraskanir varð-
andi einhverfu. Hegðunareinkennum
skiptir hann í þrjú svið: Einkenni í
félagslegu samspili m.a. að tengsl við
jafnaldra þróast ekki á venjulegan hátt
og skortur á félagstilfinningalegri
gagnkvæmni.
Einkenni í máli og samskiptum s.s.
seinkaður málþroski allt yfir í talleysi
og stegld eða sérkennileg málnotkun.
Sérkennileg áráttukennd hegðun
s.s. óvenjuleg áhugamál og hugðar-
efni og áráttukennd þörf fyrir að fylgja
ákveðnum föstum venjum eða ritúöl-
um. Páll fjallar einnig um ódæmi-
gerða einhverfu og heilkenni Asp-
erges sem hafa í för með sér væga
skerðingu í hreyfifærni svo dæmi sé
tekið. Heilkenni Retts er svo fátíð
þroskaröskun eingöngu hjá stúlkum,
getur orðið mjög alvarleg. Páll tjallar
sömuleiðis um upplausnarþroska-
röskun og “gráa svæðið”. Hann segir
gífurlega grósku í rannsóknum á ein-
hverfu.
Gullkorn úr Digranesskóla eru
þarna m.a. þetta: Tveir herramenn í
deildinni fermdust sl. vor. Stuttu eftir
ferminguna var stuðningsfulltrúi með
þeim í strætóferð. Annar drengjanna
12