Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1998, Blaðsíða 26

VIÐHORF
✓
Olafur H. Sigurjónsson
í framkvæmdastjórn Öryrkjabandalagsins:
FÉLAGSLEGT
TRY GGIN G AKERFI
Grunnþættir félagslegs vel-
ferðarkerfis, að koma í
veg fyrir fátækt, að tryggja
afkomu sjúkra og fatlaðra, umhyggja
barna og gamalmenna, eiga rætur í
samfélagi manna frá örófi alda.
Lengst af í sögu
mannsins var bar-
áttan fyrir lífinu
einfaldlega það
hörð að geta sam-
félaga til að sinna
þessum grunn-
þáttum var tak-
mörkuð. Þegar
geta samfélaga
Sigurjónsson vex koma skipu-
—legri úrræði fram.
Trúarbrögð mannkyns fjalla öll á einn
eða annan hátt um nauðsyn félags-
legra úrræða. Félagslegt velferðar-
kerfi er nú talið nauðsynlegur hluti
allra samfélaga, ekki aðeins til að
styðja þá sem þess þarfnast heldur
jafnframt óaðskiljanlegur hluti heil-
brigðs samfélags. Sé þessu ekki sinnt
er samfélagið sjúkt og
líður óhjákvæmilega
undir lok. Leiða má rök
að því að horfin ríki
mannkynssögunnar hafi
að lokum orðið það sjúk
að þau hrundu saman og
hurfu af sjónarsviðinu.
fyrirbyggjandi. Viðhalda tekjum þeg-
ar þær bregðast án vilja einstaklings-
ins. Tryggja einstaklingum viðbótar-
tekjur beri þeir þunga fjölskyldu-
byrði. I öðru lagi að kerfinu sé komið
á með lagasetningu sem tryggi ein-
staklingum réttindi. I þriðja lagi sé
lögfest að opinberum-, hálfopinber-
um- og einkastofnunum sem tengjast
kerfinu verði gert að stjórna því með
ákveðnum tilteknum skuldbinding-
um. Alþjóðaverkamannasambandið
tekur fram að grundvallartilgangur sé
að skapa einstaklingum og fjölskyld-
um þann tilverugrunn, að eins og
frekast er kostur raskist líf og lífsgæði
ekki umtalsvert vegna félagslegra eða
efnahagslegra þátta. Þetta þýðir jafn-
framt það að ekki er einungis komið
til móts við þarfir þegar þær koma
fram heldur einnig að kerfið sé fyrir-
byggjandi. Kerfið á einnig að stuðla
að sem bestri aðlögun einstaklinga og
fjölskyldna þegar skerðing verður á
lífsgrundvelli þeirra. Það sé þessi
trygging sem skipti öllu en ekki
tæknileg útfærsla, hvernig þetta sé
framkvæmt. Hvort félagslegt trygg-
ingakerfi er söfnunarkerfi eða tekið
með sköttum skipti ekki máli einungis
að þessi trygging sé til staðar. Blanda
ekki saman markmiði og aðferðum.
Þróun félagslegra trygginga
élagslegar tryggingar komu fyrst
fram á síðustu tveim áratugum
nítjándu aldar og oft er sagt að þær
séu afleiðing iðnvæðingar. Rökin eru
þau að við iðnvæðingu verði fjöldi
fólks háður launavinnu. Flestar fjöl-
skyldur hafi orðið að reiða sig á laun
karla og þá sem einu fyrirvinnu
fjölskyldunnar, getu karlsins til að fá
vinnu og sinna henni. Iðnvæðingin
hafði í för með sér að fjöldi fólks flutti
um set, þéttbýli myndaðist samhliða
því sem stuðningur stórfjölskyldunnar
hvarf vegna þess að hún tvístraðist.
Skólaskyldan lengdi síðan þann tíma
sem börn voru á framfæri foreldra
sinna. Síðar varð að tryggja lífskjör
eldra fólks vegna lög-
þvingaðra starfsloka.
Þessi mynd sem hér er
dregin upp er síðan bor-
in saman við fegrað
ástand sem ríkir í land-
búnaðarsamfélagi sveit-
anna þar sem foreldrar
vinna báðir og börnin
eru þátttakendur í vinnu
frá unga aldri, eldra fólk
vinnur eins lengi og því
erunnt. A grunni þessar-
ar einföldunar segja
sumir kenningasmiðir
að félagslegt trygginga-
kerfi þróist vegna þarfar
iðnsamfélagsins og því
sé síður þörf fyrir slík
Skilgreining
Alþjóðaverkamanna-
sambandið (ILO)
notar þrjú viðmið til að
skilgreina félagslegt
tryggingakerfi. I fyrsta
lagi að tilgangurinn sé
að tryggja læknisfræði-
þjónustu til að lækna
veikindi og að hún sé
Séð yfir salinn við útskrift í Starfsþjálfun fatlaðra.
26