Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.2000, Blaðsíða 3

• • r
Garðar Sverrisson formaður OBI.
YFIRF ERSLAN Á EKKI
HLJÓMGRUNN INNAN ÖBÍ
Frá því stjórnvöld tóku þá
ákvörðun að fresta fyrirhug-
uðum flutningi málefna fatl-
aðra frá ríki til sveitarfélaga hafa
tvær grímur verið að renna á ýmsa
þá sem áður voru málinu hlynntir
og jafnvel rnjög eindregið fylgjandi
flutningnum. Raunar má segja að
það hafi einmitt verið þessar vax-
andi efasemdaraddir sem urðu til
þess að stjórnvöld ákváðu að slá á
frest þessu viðamikla og mjög svo
viðkvæma máli - máli sem, þótt
kostnaðarminna sé, er fjarri því að
vera eins einfalt og flutningur
grunnskólans, þótt sumum kunni að
finnast þar nóg um og ekki séð fyrir
endann á þeim margvíslega vanda
sem þar er við að glíma.
Hvað málaflokk okkar snertir er
mikilvægt að skýrt komi fram að
Öryrkjabandalag íslands átti ekki
þátt í þeirri ákvörðun að slá yfir-
færslunni á frest. Þvert á móti hafði
bandalagið verið málinu fremur
hlynnt, ekki hvað síst vegna þess
eindregna áhuga sem sveitarstjórn-
armenn virtust hafa á málinu, sömu
menn og nú eru hver af öðrum (að
hluta vegna reynslunnar af grunn-
skólanum) að vakna til vitundar urn
að þótt atvinnu megi hafa af
þjónustu við fatlaða þá útheimtir
það umfangsmikla þekkingu og
gríðarlega ábyrgð að taka við þess-
urn málaflokki. Þá efast þeir um að
það verði í öllurn tilvikum uppgrip
að fá “þetta fólk,” eins og ráðamenn
hafa tilhneigingu til að kalla okkur,
og jafnvel þótt svo kunni að verða
hugnast ýmsum þcirra ekki byggða-
stefna sem byggir á því að senda
fatlaða til staða sem ættingja þeirra
og vini fýsir ekki að búa á.
Innan Öryrkjabandalagsins hafa
alltaf verið nokkuð skiptar
skoðanir um það meginmál hvort
rétt sé yfirhöfúð að flytja málefni
fatlaðra frá ríki til sveitarfélaga. I
GARÐAR SVERRISSON
dag er hins vegar svo kontið að all-
flestir þeirra sem áður voru flutn-
ingnum fylgjandi telja hann annað
hvort ótímabæran eða hreint óráð,
vara jafnvel hvað eindregnast við
honum og bera í því efni fram
margvíslegar röksemdir sem hvorki
er auðvelt að hrekja né leiða hjá sér.
Áður en vikið verður að þeim
áhyggjuefnunt sem orðið hafa til
þess að Öryrkjabandalag Islands
treystir sér ekki til að styðja yfir-
færsluna, er e.t.v. gagnlegt að leiða
hugann lítillega að tildrögum sjálfr-
ar hugmyndarinnar. En auk
svokallaðrar samþættingar (“inte-
gration”), sem lengi hefur verið eitt
helsta baráttumál fatlaðra um allan
heim, á hún rót sína í þeirri hug-
myndafræði valddreifingar sem á
árunum uppúr 1970 fór eins og
eldur í sinu um milljónaþjóðfélög
Vesturlanda og þótti slík töfralausn
á flestum mannlegum vanda að full-
trúar ólíkustu stjórnmálaafla keppt-
ust við að eigna sér þessa allsherjar-
lausn, þótt e.t.v. megi segja að
sósíaldemókratar hafi gengið hvað
lengst í að gera hana að trúarsetn-
ingu. Með yfirfærslu verkefna til
smærri stjórnsýslueininga var
draumurinn að færa ákvarðanirnar
nær fólkinu sjálfu, svo það hefði
nieira um líf sitt að segja. Kjörorðin
voru: “Valdið til fólksins!” Þessu
fylgdi sú röksemd að með aukinni
kostnaðarvitund myndi fólkið sjálft
veita það aðhald sem nauðsynlegt
væri til að lágmarka allan kostnað.
En hverjir voru “fólkið sjálft” og
hverjir áttu fyrst og fremst að njóta
þess að kostnaði yrði haldið í lág-
marki?
Þeir sem ákafast hafa gengið
fram í þeim boðskap að færa
beri flestalla málaflokka til smærri
stjórnsýslueininga hafa haft til-
hneigingu til að vanmeta þær
margvislegu hættur, þversagnir og
vandamál sem innbyggð eru sjálfu
lýðræðinu, svo öruggt og gott sem
okkur kann að finnast það.
Augljósust er einfaldlega sú hætta
að meirihlutinn misbeiti valdinu í
sína þágu og taki ekki nægt tillit til
minnihlutans, jafnvel þótt hann
samanstandi af nærri helmingi
kjósenda, að ekki sé talað um þegar
ákvörðun varðar heill og hamingju
jafnörlítils minnihluta og þeirra sem
fatlaðir eru. Og vitaskuld verður
þessi hætta stórum meiri þegar í
hlut á minnihlutahópur sem vegna
vanþekkingar og hleypidóma nýtur
ekki þeirrar virðingar sem honunt
ber. Þetta hljóta allir að sjá og
skilja.
Önnur meinsemd, þessari tengd,
lýtur að því hve návígið getur oft
orðið kalt og grimmt í hinunt
fámennari samfélögum, þar sem
fólk er jafnvel enn í dag kennt við
fötlun sína, hve umtal og framkoma
í garð fatlaðra einkennist um of af
lítilli aðgát, svo vægt sé til orða
tekið. Staðreynd er að á þeim
stöðum þar sem dugnaður og starfs-
orka eru talin æðst og mest allra
mannlegra dyggða líður okkar fólk
oft hreinar sálarkvalir, jafnvel gagn-
vart sínum eigin ættingjum og
venslafólki. Kenningar okkar um
hið guðdómlega “nærsamfélag” og
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
3