Bændablaðið - 20.05.2020, Qupperneq 1

10. tölublað 2020 ▯ Miðvikudagur 20. maí ▯ Blað nr. 563 ▯ 26. árg. ▯ Upplag 32.000 ▯ Vefur: bbl.is
Siglufjörður:
Demantur bar
fimm lömbum
– með 12 lömb á 3 árum
Ærin Demantur á Siglufirði ber
sannarlega nafn með rentu eftir
að hafa skilað fimm frískum og
sprækum lömbum í heiminn þann
11. maí síðastliðinn.
Haraldur Björnsson, frístunda­
bóndi á Siglufirði, sem hefur verið
með 80 kindur á fóðrum segir að
Demantur, sem er í eigu dóttur hans,
hafi verið afburða frjósöm.
„Hún bar þremur lömbum í hitti­
fyrra og fjórum lömbum í fyrra og
það taldi ég nú nóg. Ég bjóst því alls
ekki við þessu núna og aldrei séð
svona fyrr. Lömbin voru öll sprell­
lifandi og fóru strax upp á lappirnar,“
sagði Haraldur
Hann sagði í samtali við Bænda­
blaðið um miðja síðustu viku að
lömbin döfnuðu vel. Þau virtust
hraust og væru mjög spræk.
Haraldur komst í fréttir nú í lok
apríl þegar hann endurheimti fjór­
ar ær og einn kollóttan lambhrút í
Siglunesi. Féð hafði gengið laust frá
því í fyrra þrátt fyrir mikla leit. Það
fannst þegar fimm áhafnarmeðlimir
á varðskipinu Þór fóru í hressingar­
göngu út í Siglunes fyrr í mánuðin­
um. /HKr.
Kleópatra Ólafía Hallgrímsdóttir og Viktoría Unnur Jóhönnudóttir, barnabörn Haraldar Björnssonar, frístundabónda á Siglufirði, með fimmlembinga ær-
innar Demants. Hún kíkir þarna á milli þeirra og fylgist með afkvæmum sínum. Á innfelldu myndinni er Jóhanna Unnur Haraldsdóttir Demantseigandi.
Engir gæðastaðlar né eftirlit með íslenskri
mold sem seld er til neytenda
Mörgum blöskrar að flutt sé inn
mold í neytendapakkningum og
segja að íslensk mold sé sú besta í
heimi. Aðrir segja íslensku mold-
ina of þunga og þétta í sér og að
innflutta moldin sé mun betri.
Talsverðar kröfur eru gerðar um
innihald erlendrar moldar sem
flutt er inn en engir gæðastaðlar
eru fyrir innlenda mold né eftirlit
með framleiðslu hennar.
Samkvæmt reglum um innflutning
á mold eru gerðar kröfur um að það sé
svarðmold, spagnum, og að hún komi
af óræktuðum svæðum og hafi aldrei
verið notuð til ræktunar. Undanskilin
er mold sem fylgir rótum plantna eða
rótarávöxtum sé hún í óverulegum
mæli. Í moldinni mega ekki finnast
íblöndunarefni nema í mjög litlu
magni og ekki efni sem eru á skjön
við aðra þætti reglugerðarinnar og er
þá átt við trjákurl, safnhaugamold,
moltu eða húsdýraáburð svo dæmi
séu tekin.
280 tonn af gróðurmold flutt inn
Á vef Hagstofu Íslands segir að flutt
hafi verið inn tæp 280 tonn af mold
árið 2019. Þar af eru 14,6 tonn af
mómosamold, 39 tonn önnur mold
og tæp 226 tonn af því sem kallast
„önnur jarðefni ótalin annars staðar“.
Við nánari skoðun og með aðstoð
Hagstofunnar kom í ljós að það sem
kallast önnur mold og önnur jarðefni
ótalin annars staðar er í raun mómosa­
mold, eða spagnum, sem hefur verið
ranglega skráð í tollflokka.
Brynjar Rafn Ómarsson, fag­
sviðsstjóri plöntuheilbrigðis hjá
Matvælastofnun, segir að til þessa
hafi ekki komið upp sú staða að
beiðni hafi borist um að flytja inn
mold sem er íblönduð með tilbúnum
áburði en að það yrði þá skoðað í
samvinnu við áburðareftirlitið.
Ekkert eftirlit með innlendri mold
Að sögn Brynjars veit hann ekki til
þess að til séu reglur um innlenda
mold sem seld er í garða eða í neyt­
endaumbúðum.
„Mér vitandi eru ekki til neinir
staðlar um innihald eða íblöndunar­
efni í íslenskri mold né það sem má
kalla mold til sölu. Aðkoma Mast að
málum af þessu tagi snýst fyrst og
fremst um plöntuheilbrigði og það er
ekki þar með sagt að ef það finnist líf
í mold að það tengist plöntusjúkdóm­
um. Stofnunin hefur því ekki eftirlit
með innlendri framleiðslu á mold
og ég veit ekki til þess að neitt slíkt
eftirlit sé í framkvæmd.“
Samkvæmt þessu þá eru ekki til
neinar reglur né gæðastaðlar um hvað
teljist mold sem má selja í garða eða í
neytendaumbúðum fyrir pottaplöntur.
Samkvæmt upplýsingum á vef
Gæðamoldar býður fyrirtækið upp
á þrenns konar mold í garða. Um er
að ræða það sem er kallað moltu­
mold og er hún sögð vera bland
af 60% mold, 20% moltu og 20%
skeljasandi og hins vegar sand­
blandaða mold sem er 70% mold
og 30% vikursandur. Auk þess sem
boðið er upp á grjóthreinsaða mold,
en ekki eru gefin upp nein hlutföll
um hvernig hún er blönduð.
Georg Ottósson, eigandi Flúða­
og Hreppamoldar, segir að opin­
bert gæðaeftirlit með framleiðslu
á íslenskri mold sé ekki til staðar
og eftirlitið hjá honum felist í að
reyna að framleiða eins góða mold
og hann getur.
„Yfirleitt fæ ég hrós fyrir moldina
en ég hef líka fengið kvartanir um
að hún, sérstaklega Flúðamoldin,
geti verið svolítið þung og klessist
saman. Grunnurinn í Flúðamold er
rotmassi sem fæst úr svepparækt
Flúðasveppa. Massinn er blandaður
með nýrri mómold sem við fáum
úr moldarnámu við Hvítárholt í
Hrunamannahreppi og þurrkum.
Hlutföllin í Flúðamoldinni eru 30%
sveppamassi og 70% mómold.
Sveppamassi er gerður úr
hálmi, hænsnaskít, kalki og vatni
og ókosturinn við rotmassann er
að það getur verið erfitt að þurrka
og því um þurrkunarvandamál að
ræða sem hægt er að bæta með
betri tækjabúnaði. Flúðamold er
því talsvert öðruvísi en innflutta
spagnum­moldin“.
Hreppamold er aftur á móti búin
til úr mómold og vikri í hlutföllun­
um 90% mómold og 10% vikur.“
Georg segir að miðað sé
við að sýrustig eða pH gildi
Hreppamoldarinnar sé 5,5 til 6,5 og
að það sé mælt reglulega. „Sýrustig
sveppamassans er 7,0 en um 4,5 í
mómoldinni og við reynum að halda
Flúðamoldinni í pH 5,5. Við létum
efnagreina moldina fyrir nokkrum
árum og síðan þá hefur blandan verið
sú sama.“
Stikkprufur af innfluttri mold
Margir hafa áhyggjur af að með
innflutningi á mold, bæði í pokum og
á plöntum með rót, geti fylgt fjöldi
lífvera, smádýr, örverur og sveppir,
sem ekki þekkist hér á landi og teljast
ekki æskilegar í vistkerfinu. Þetta
þarf þó ekki að vera algilt og í raun
er mold lítils virði ef ekki leynist í
henni líf.
Brynjar segir að ef Mast berist
ábendingar um að framandi lífverur
finnist í innfluttri mold sé brugðist
við því.
„Mast skoðar ekki hverja og
eina sendingu af mold sem kemur
til landsins en við tökum stikkprufur
og skoðum þær. Heilt yfir hefur
verið litið svo á að innflutt mold sé
réttilega spagnum­mold og að hún
uppfylli þau skilyrði sem sett eru fyrir
innflutningnum enda fylgir henni í
öllum tilfellum gilt heilbrigðisvottorð
frá útflutningslandinu sem staðfestir
að hún uppfylli þær kröfur sem
í gildi eru hér á landi. Sé þannig
staðið að innflutningnum á hætta á
því að eitthvað óæskilegt berist með
moldinni að vera lítil án þess að hægt
sé að tryggja það 100% viss.“ /VH
Einn hektari getur gefið af sér
tæpt tonn af svínakjöti
22 28
Ætlaði sér alltaf að verða
dýralæknir enda með
ólæknandi áhuga á dýrum
Menn eru að átta sig á hvað búi í
íslenska markaðnum
30–37