Ljósmæðrablaðið - des. 2020, Síða 78

78
valda á því að þeir séu flóttamenn í raun og
veru og bíða niðurstöðu umsókna sinna um
slíkt. Þeir eru því í hálfgerðu millibilsástandi um
það hvort þeir fái áfram að dvelja í landinu sem
flóttamenn eða hvort þeim verði hugsanlega
vísað úr landi ef umsókn þeirra er á endanum
hafnað.
Rauði krossinn hefur í þessu samhengi undir-
ritað samning við velferðarráðuneytið um al-
mennan stuðning við flóttafólk hérlendis til
þess að aðstoða það við að fóta sig í nýju landi.
Samkvæmt tölum frá Rauða krossinum sóttu
867 einstaklingar um alþjóðlega vernd á Íslandi
árið 2019. Þetta eru heldur færri en árin á undan
en á móti kemur að aðstæður fólks sem hingað
koma virðast fara versnandi að mati þeirra sem
veita þjónustu. Ljóst er því að aukinn stuðning-
ur er nauðsynlegur, sérstaklega til þeirra sem
eru í viðkvæmri stöðu.
Við sem þjóð höfum ríkar alþjóðlegar skyldur
gagnvart þeim sem eru skilgreindir flóttamenn.
En stjórnvöld bera líka skyldur til hælisleitenda
sem eru alþjóðlega skilgreindir sem „viðkvæm-
ur hópur“. Umfram þessar „skilgreiningar“ er
jafnframt áríðandi að hafa í huga að fólk sem
eru hvorki hælisleitendur né flóttamenn – og/
eða hafa séð umsókn sína um hæli hafnað
– eiga rétt á grundvallarmannréttindum og
mannúð burtséð frá lagalegri stöðu. Alla jafna
geta stjórnvöld vissulega (en þurfa ekki) vísað
fólki úr landi þegar umsókn um hæli hefur ver-
ið hafnað. Það má hins vegar ekki gera með
hvaða hætti sem er. Svo lengi sem fólk dvelur
á Íslandi - með eða án dvalarleyfis - ber stjórn-
völdum skylda til að tryggja að það sæti ekki
illri, ómannúðlegri eða ósanngjarnri meðferð
sem manneskjur, burtséð frá lagalegri stöðu.
Þá skal hlúa alveg sérstaklega að viðkvæmum
einstaklingum eins og t.d. ófrískum konum.
Við berum öll ábyrgð – góð sam-
vinna allra er lykilatriði
Umsækjendur um alþjóðlega vernd koma
margir hverjir frá átakasvæðum þar sem heil-
brigðisþjónusta er í molum. Þar er mæðra- og
ungbarnavernd oft ábótavant, bólusetningar
takmarkaðar og iðulega hefur orðið rof á með-
ferðum við langvinnum sjúkdómum. Undir-
liggjandi heilsufarsvandamál hafa jafnan ekki
verið greind og/eða hafa versnað á þeim tíma
sem einstaklingurinn hefur verið á flótta. Kon-
ur sem eru hælisleitendur hafa oftar en ekki
gengið í gegnum miklar þolraunir og þurfa
dygga aðstoð. Iðulega er gríðarlegt vantraust
til stjórnvalda fyrir hendi af slæmri reynslu. Að
auki eru oft bæði tungumálamúrar sem og ólík
menningarleg viðmið sem þarf að taka tillit til.
Heilbrigðisþjónusta fyrir þennan hóp verður að
vera einstaklingsmiðuð og tryggja þarf skilvirk
samskipti með hjálp túlka ef þörf er á.
Á Landspítalanum hefur í þessu samhengi
verið talað fyrir aukinni samvinnu við aðrar
stofnanir sem veita umsækjendum um alþjóð-
lega vernd stuðning. Innan spítalans er starf-
andi nefnd sem vinnur að bættri þjónustu fyrir
þennan hóp. Sú vinna var í góðum farvegi en
vegna COVID faraldursins þurfti að fresta því
að ákveðnu verklagi yrði komið á laggirnar. Ein
af hugmyndum nefndarinnar var að koma upp
tengiliðakerfi á milli ólíkra deilda Landspítalans
og þeirra lykilstofnana sem sinna hælisleitend-
um til að tryggja heildstæða heilbrigðisþjón-
ustu. Hlutverk tengiliða yrði þá meðal annars
að veita upplýsingar til viðkomandi stofnana
varðandi sjúklinga þegar við á til að bæta
þjónustuna. Þetta gæti hugsast sem aðstoð
við útskrift, endurkomur, göngudeildarþjón-
ustu og eftirfylgd. Þannig mætti halda utan um
heilbrigðisþjónustu hvers og eins og aðstoða
fólk við að fóta sig betur í nýju kerfi í nýju landi.
Þetta yrði að sjálfsögðu gert að uppfylltum
persónuverndarlögum og þagnarskyldu starfs-
manna.
Allar ófrískar konur og nýorðnar
mæður eru okkar skjólstæðingar
Hælisleitendur geta oft upplifað gríðarlega ein-
angrun og sársaukafulla bið eftir að umsóknir
þeirra eru afgreiddar. Ófrískar konur geta ein-
angrast alveg sérstaklega og liðið ýmsar and-
legar jafnt sem líkamlegar þjáningar, óöryggi
og kvíða í þögn og vanmætti. Það er því til mik-