Studia Islandica - 01.06.1963, Page 18

16
sitt.1 Þar beitir Frigg Óðin brögðum til að gefa þeim sig-
ur, og um leið gefur hann þeim nafn. Þótt sumir fræði-
menn vilji rekja þessa sögu til frásagnar um Seif og Heru
í 14. kvæði Ilionskviðu, sýnir hún engu að síður, að Óðinn
og Frigg hafa verið í miklum metum hjá Langbörðum.
En bezt má marka stöðu Friggjar hjá Suður-Germön-
um af því, að þeir kenndu föstudaginn við hana. Þann dag
kenndu Rómverjar við ástagyðjuna Venus. Ef Freyja
hefði verið kunn meðal þessara þjóðflokka, er líklegast,
að þeir hefðu þýtt nafn Venusar með hennar nafni, því
að hún líktist Venus miklu meira en Frigg, að minnsta
kosti eins og þeim er lýst í íslenzkum heimildum. Þetta
bendir eitt með öðru til þess, að Freyja hafi verið ókunn
utan Norðurlanda.
Ókleift er að skapa sér glögga mynd af goðaheimi Suð-
ur-Germana, vegna þess hve heimildir eru fátæklegar.
En samkvæmt þeim fáu ábendingum, sem til eru, verður
að ætla, að höfuðgoð þeirra hafi verið Óðinn og Frigg,
Þór og Týr. Sérstaklega er athyglisvert, að engar örugg-
ar minjar um dýrkun Vanagoðanna þriggja eru til annars
staðar en á Norðurlöndum.2
Um miðja 5. öld fluttust þrír germanskir þjóðflokkar
af meginlandinu yfir hafið til Englands og lögðu það undir
sig. Þessir þjóðflokkar voru Englar, Saxar og Jótar. Um
goðadýrkun þeirra eru til nokkrar heimildir. En öllum
ber þeim saman um, að Engilsaxar (en svo voru þeir þjóð-
flokkar nefndir, eftir að þeir settust að á Englandi) hafi
verið eindregnir Óðinsdýrkendur, og til Óðins röktu þeir
ættir sínar. örnefni benda í sömu átt. Á hinn bóginn finn-
ast engin merki um dýrkun Vanagoða meðal Engilsaxa.3
1 Origo gentis Langobardorum, sjá Clemen, bls. 34—35.
2 Hér er farið eftir vitnaleiðslu Jan de Vries um dýrkun Vana
hjá Suður-Germönum. Hann tilfærir að vísu nokkur dæmi, sem
hann telur benda í þá átt. En ég hef ekki látið sannfærast af neinu
þeirra. Þeim, sem vilja athuga þetta nánar, skal bent á að lesa rök-
semdir hans (gr. 450—53).
3 Sjá Wessén I, bls. 69—70.