Studia Islandica - 01.06.1963, Síða 21

19
leita hans. Um leið visnar allur jarðargróður. Að lokum
finnur gyðjan aftur sinn ástfólgna son eða maka og vekur
hann oftast til nýs lífs. Þá blómgast allur jarðargróður á
ný. Sagan táknar síendurtekna rás árstíðanna. Á tiltekn-
um árstíðum visnar allur gróður og lifnar svo aftur eftir
ákveðinn tíma. Goðsögunnar er minnzt á hverju ári með
helgileikjum. Haldnar voru sorgarhátíðir til að minnast
dauða guðsins og hvarfs gyðjunnar, um leið og gróður-
inn visnaði í hverju landi um sig. En hinum nýja gróðri
var alls staðar fagnað sem upprisu guðsins frá dauðum.
1 öllum þessum löndum var konungdómurinn talinn
guðlegs eðlis, og litið var á konung og drottningu sem
staðgengla goðanna. 1 Mesópótamíu voru þau oft látin
tákna Tamuz og Ishtar. Var þá upprisa hins unga guðs
sýnd sem upprisa konungsins frá dauðum. Jafnframt voru
þau látin halda brúðkaup sitt, sem leikið var af konungi
og drottningu (eða hofgyðju í hennar stað) til að efla
frjósemi í náttúrunnar ríki.1
Þess var getið hér fyrir skömmu, að Nerþus væri sama
nafnið og Njörður, aðeins á eldra málstigi. En mörgum
fræðimönnum hefur orðið það umhugsunarefni, að þessi
goðvera virðist hafa skipt um kyn. Þó þarf það ekki að
vera. Miklu líklegra er, að hér sé að ræða um systur
Njarðar, sem hafi borið sama nafn og bróðir hennar.
Þessu til styrktar skal bent á nokkra staði úr íslenzkum
fornritum. 1 Lokasennu segir, að Njörður hafi getið Frey
við systur sinni, og í Ynglingasögu er nánar skýrt frá
því. ,,Þá er Njörður var með Vönum, þá hafði hann átta
systur sína, því að það voru þar lög. Voru þeirra börn
Freyr og Freyja. En það var bannað með Ásum að
byggja svo náið að frændsemi." 2 Sennilega hafa Freyr
og Freyja líka verið talin hjón í upphafi, þótt sagnir um
það séu óljósar. En í Lokasennu er Loki látinn atyrða
Freyju með þessum orðum:
1 Sjá James, bls. 114—115.
2 Heimskringla, Yngl.s., 4. kap.