Studia Islandica - 01.06.1963, Page 23

21
Þessi þróun hefur einnig verið rakin eftir sænskum og
norskum örnefnum. Bent hefur verið á, að þau örnefni í
Sviþjóð, sem dregin eru af nafni Njarðar, séu eldri en
þau, sem mynduð eru af nöfnum Freys og Freyju. Þetta
sést bezt á því, að blótstaðir þeir, sem kenndir eru við
Njörð, virðast hafa verið auðir og yfirgefnir, er kristni
komst á.1
1 Noregi eru ömefni Njarðar með tvennu móti. Sum
eru mynduð með eignarfalli goðsnafnsins, eins og Njarð-
arhof og Njarðarheimur. Þau virðast vera minjar um
blótstaði, er verið hafa miðstöðvar í fornu helgihaldi
byggðanna. En við vesturströnd Noregs em nokkrar
Njarðvíkur og Njarðeyjar, og þar við bætast tvær Njarð-
víkur á Islandi. Þessi örnefni, sem mynduð em af stofni
goðsnafnsins, em öll þannig í sveit sett, að líklegt er, að
þau séu minjar um lendingarstaði, sem faldir vom umsjá
siglingagoðsins.2 Það er þessi mynd af Nirði, sem meðal
annars kemur fram í lýsingu hans í Gylfaginningu og
sögunni um Njörð og Skaða.
Því hefur verið haldið fram, að dýrkun Njarðar sem
siglingaguðs sé aðeins frá síðustu tímum heiðni meðal
vestur-norrænna þjóða. Gegn þessu mælir skoðun Axels
Olriks, sem hefur fært mikilvæg rök fyrir því, að storm-
guð Lappa, Biéka Galles, sé eftirmynd Njarðar. „Þennan
hjáguð ákalla þeir, þegar þeir eru á fjalli með hreina-
hjarðir sínar, að hann stilli storminn, sem grandar dýr-
unum. Einnig heita þeir á hann á hafi úti, þegar þeir eru
í lífshættu staddir í hvassviðri. Þá lofa þeir honum fórn-
um á altari sínu.“ 3 Þess er einnig getið, að honum voru
færðar bátafórnir. Olrik leiðir ýmis rök að því, að Lapp-
ar hafi mótað guði sína eftir germönskum fyrirmyndum
löngu fyrir víkingaöld. Og hann ber bátafórnir Lappa
1 Sjá Wessén II, bls. 5.
2 Sjá Magnus Olsen: Kultminder, bls. 58—61.
3 Sjá A. Olrik: Nordisk og lappisk gudsdyrkelse, Danske Stu-
dier 1905, bls. 51.