Studia Islandica - 01.06.1963, Side 25

23
um leið sóttin, leituðu menn sér ráðs og létu fá menn til
hans koma, en bjuggu haug mikinn og létu dyr á og þrjá
glugga. En er Freyr var dauður, báru þeir hann leynilega
í hauginn og sögðu Svíum, að hann lifði, og varðveittu
hann þar þrjá vetur. En skatt öllum helltu þeir í hauginn,
í einn glugg gullinu, en í annan silfrinu, í inn þriðja eir-
peningum. Þá hélzt ár og friður. ... Þá er allir Svíar
vissu, að Freyr var dauður, en hélzt ár og friður, þá trúðu
þeir, að svo myndi vera, meðan Freyr væri á Svíþjóð, og
vildu eigi brenna hann og kölluðu hann veraldargoð, blót-
uðu mest til árs og friðar alla ævi síðan.“1
Eins og vikið var að hér að framan, fylgir Snorri þeirri
stefnu í Ynglingasögu að gera goðin að jarðneskum forn-
konungum. Af því leiðir, að sagt er frá dauða guðanna.
En sögnin um dauða Freys er næstum samhljóða frásögn
Saxos um dauða Fróða Danakonungs, og þykir iíklegast,
að Snorri hafi fært sögn um Fróða yfir á Frey.2 Verður
þetta rætt síðar. Eigi að siður er ljóst af frásögn Snorra
um Frey, að hann er að lýsa guði ársældar og frjósemi,
þótt frásögnin sé færð í búning konungasagna. Meira að
segja er ættfærsla Ynglinga til Freys ekki gripin úr lausu
lofti. Ynglingar, sem voru fornkonungar í Svíþjóð, voru
ekki einungis herkonungar, heldur báru þeir einnig
ábyrgð á veðurfari og árgæzku í landinu. Það var því
engin furða, þótt þeir rektu ætt sína til árguðsins sjálfs.
Mestar heimildir til samanburðar við frásögn Snorra eru
um dýrkun Freys í Sviþjóð og höfuðhofið í Uppsölum.
Því er bezt lýst í kirkjusögu Adams frá Brimum (frá 11.
öld).3 Þar segir um Frey: „Þriðji er Freyr, sem gefur
mönnum frið og unað. Líkan hans er gert með feikistór-
um getnaðarlimi." Litlu síðar segir, að Freyr sé blótað-
ur, ef brúðkaup er haldið. Loks segir í einu lagi um hátíða-
höld þau, er samfara voru höfuðblótum Svía: „Við þess
1 Heimskringla, Yngl.s., 10. kap.
2 Sjá Olrik: D. H. II, bls. 247—48.
3 Adam Bremensis: Gesta Hammaburgensis ecclesiae ponti-
ficum Lib. IV, kap. 26—27.