Studia Islandica - 01.06.1963, Blaðsíða 33

31
Freyju er einnig nefndur í Hyndluljóðum (5. v.). Þar sem
ritaðar heimildir eru svo fáorðar um Freyju blót, verður
að freista þess, hvort hægt sé að finna bendingar um þau
úr öðrum áttum. Elias Wessén hefur komizt að þeirri nið-
urstöðu eftir rannsókn sænskra örnefna, að árguðinn og
árgyðjan hafi átt helgidóma hvort við annars hlið og
verið blótuð sameiginlega. Þau örnefni, sem virðast vera
elzt, benda til þess, að þessi goðahjón hafi upphaflega
verið Ullur og Njörður (Njörður hefur þá verið gyðja
eins og hjá Tacitusi), en síðar Freyr og Freyja. Wessén
lætur sér meira að segja detta í hug, að nöfnin Freyr og
Freyja, sem merkja drottin og drottningu, séu í upphafi
eins konar titlar eða ávarpsorð fyrrnefndra goða, er síð-
ar hafi orðið að eiginnöfnum; hafi menn þá litið svo á,
að hin upphaflegu nöfn táknuðu eldri kynslóð goðanna.1
Hér að framan hefur því verið haldið fram, að samkvæmt
frásögn Tacitusar sé eðlilegast að hugsa sér, að Nerþus
og maki hennar hafi upphaflega borið sama nafnið eða
að minnsta kosti nafn af sama stofni. Verður það enn
nánari hliðstæða við hina yngri kynslóð árgoðanna: Frey
og Freyju.
öllum heimildum ber saman um, að dýrkun Freys hafi
hvergi verið eins rótgróin og i Uppsölum. Ekki þarf held-
ur að efa, að konungarnir þar, sem röktu ætt sína til
Freys, hafi öllum öðrum fremur blótað hann. Liggur þá
næst að athuga, hvort hægt sé að finna minjar um dýrk-
un Freyju meðal Svíakonunga í Uppsölum.
1 hinni frægu lýsingu Adams frá Brimum á Uppsala-
hofi og höfuðblótum Svia, sem haldin voru um vorjafn-
dægur níunda hvert ár, eru ekki nefndir aðrir guðir en
Þór, Óðinn og Freyr. Er ástæðulaust að ætla annað en
þeir hafi verið þar einvaldir á dögum Adams. En aðrar
heimildir benda til þess, að einhvern tíma í grárri forn-
eskju hafi þessi höfuðblót Svía verið helguð gyðju, sem
1 Sjá einkum Wessén II og III.