Studia Islandica - 01.06.1963, Side 56

52
leikjum seinni alda. En þess ber að gæta, að trúarhátíðir
Norðurlandabúa á bronsöld þurfa ekki að vera áfanga-
staðir á þeirri leið. Alþýðuleikir nútímans geta sótt fyrir-
myndir sínar víðar að en til norrænnar heiðni. Þess vegna
er mikilvægast að bera bergristurnar saman við það, sem
vitað er annars staðar frá um helgihald norrænna þjóða
í heiðnum sið. Þá verða fyrst fyrir okkur helgar skrúð-
göngur og árbrúðkaup, en um hvorttveggja er getið hjá
Tacitusi og í yngri heimildum. Aftur á móti finnst mér
hæpið að halda því fram, að ristur, er sýna bardaga eða
vopnaða menn, eigi að tákna tiltekin atriði úr leik árs-
tíðanna.
Eins og tekið hefur verið fram í undanförnum köflum,
eru engar norrænar sagnir til um dauða og upprisu ár-
guðsins. Hið helzta, sem getur bent til slíks samfellds
árstíðaleiks, eru sagnirnar um hina guðlegu forfeður
konungaætta: Skjöld og Ing, sem birtast skyndilega, en
hverfa svo yfir hafið öllum að óvörum. Einnig líkist sögn-
in um dauða Fróða Danakonungs að mörgu leyti helgi-
siðum, er áttu sér stað við dauða austrænna árguða eða
árkonunga. Þess var getið í síðasta kafla, að margt bendir
til þess, að þessar sagnir séu sprottnar upp af hátíðahöld-
um til eflingar frjósemi, þar sem konungarnir léku aðal-
hlutverkið. En ekki eru til nægar heimildir fyrir því, að
þau hafi táknað dauða og upprisu árguðsins.
Almgren bendir á svo augljósa líkingu norrænna berg-
ristna og fornra helgimynda og frásagna, er lýsa goða-
dýrkun austrænna þjóða, að vart verður dregið í efa, að
hvorttveggja sé sprottið upp úr svipuðum jarðvegi. Og
líklegt er, að ýmis drög úr helgihaldi þjóðanna við Mið-
jarðarhafsbotn hafi á löngum tíma síazt inn í goðadýrkun
norrænna þjóða. En ástæðulaust er að ætla, að hátíða-
höld þeirra hafi verið eins fjölbreytt og meðal þjóða
þeirra, er bjuggu í suðri og austri.
Einnig hafa fundizt nokkur mannslíkön frá bronsöld,
sem hafa öll einkenni goðamynda. Einna kunnast er tré-