Studia Islandica - 01.06.1963, Blaðsíða 78

72
til meðal Letta og Kelta. Meðal Germana er slíkri dýrk-
un greinilegast lýst hjá Tacitusi1: „Með Naharvölum
má enn sjá helgan lund hins forna átrúnaðar. Fyrir hon-
um ræður hofgoði í kvenbúningi. Guði þeirra kalla
Rómverjar Kastor og Pollux, því að söm er sýsla þessara
guða, þótt nafn þeirra sé Alkar (Alci). Engar goða-
myndir eru þar né annar vottur erlendrar goðadýrkunar.
Samt eru guðir þessir tignaðir sem bræður og unglingar."
Reynt hefur verið að finna hliðstæður við dýrkun
Dioskura víðar meðal germanskra þjóða, en það verður
ekki rakið hér.2
Loks skal þess getið, að lýsing Cæsars á trúarbrögðum
Germana, sem áður hefur verið getið, minnir mjög
á lýsingu Heródótosar á forntrú Persa: „Þeir blóta sólina,
mánann, jörðina, eldinn, vatnið og vindana."3 Báðar
þessar frásagnir hafa verið vefengdar með þeim rökum,
að aðrar heimildir geti um miklu fjölskrúðugri goða-
dýrkun en þeir Heródótos og Cæsar lýsa. En ástæðulaust
er samt að efast um, að bæði Persar og Germanar hafi
tignað sól, mána og eld.
Annars var það ekki markmið þessa rits að ræða
líkingu Ásatrúar og annarra arískra trúarbragða og ekki
heldur að rekja hinar skarplegu kenningar Dumézils um
uppruna germanskrar goðatrúar. Ég hef orðið þeim mun
fjölorðari um þær skoðanir hans, sem ég hef leyft mér
að gagnrýna.
Ekki verður séð af frásögnum um goðadýrkun
norrænna manna, að Vanir hafi goldið þess að vera
taldir gíslar Ása. Meira að segja voru Freyr og Njörður
nefndir á undan hinum almáttka Æsi í eiðstaf Islend-
inga. En heiðnir menn á Norðurlöndum vissu engu siður
en Ovidius og Sveinbjörn Egilsson, að „römm er sú taug,
1 Tacitus: Germania, 43. kap.
2 Sjá einkum G. Dumézil: La Saga de Haddingus, Paris 1953.
3 Sjá Herodots Historia, översatt av C. Lindskog, Stockholm
1920, I, bls. 66.